Het decryptiebevel en het nemo-teneturbeginsel

Wanneer een misdadiger gegevens op zijn computer of in zijn communicatie versleutelt, leveren computeronderzoek en aftappen geen informatie meer op voor de opsporing. Een mogelijke oplossing is verdachten te bevelen hun sleutel of wachtwoord af te geven. Maar is een decryptiebevel verenigbaar met het beginsel dat verdachten niet aan hun eigen veroordeling hoeven mee te werken (het nemo-teneturbeginsel)?
Deze studie onderzoekt ontwikkelingen in technologie en recht om deze vraag te beantwoorden. Aan bod komen het toenemende encryptiegebruik door misdadigers, de jurisprudentie van het Europees Hof over het nemo-teneturbeginsel en wetgeving en rechtspraak in onder andere Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, waar onder voorwaarden een ontsleutelplicht voor verdachten bestaat. Hieruit blijkt dat een ontsleutelplicht voor verdachten verenigbaar met het nemo-teneturbeginsel - in een beperkt aantal gevallen - effectief zou kunnen zijn, mits de wettelijke regeling en uitvoering met voldoende waarborgen zijn omkleed. De wetgever zou daarom kunnen afwegen of en wanneer verdachten kan worden bevolen gegevens te ontsleutelen. Het gaat daarbij niet om een zwart-wit-afweging tussen legitimiteit en effectiviteit; belangrijk is vooral een zorgvuldige combinatie van uit te oefenen dwang, de manier waarop afgedwongen materiaal wordt gebruikt en procedurele waarborgen. Er mogen echter geen wonderen worden verwacht: een ontsleutelplicht zal alleen werken in de enkele gevallen waarin een verdachte duidelijk 'iets uit te leggen heeft' en er al veel belastend bewijs bestaat. De wetgever moet daarom ook kijken naar het bredere perspectief van problemen in digitale opsporing en alternatieve oplossingen overwegen voor het probleem van encryptie voor de opsporing.