Criteria voor strafbaarstelling in een nieuwe dynamiek

Op 1 september 2011 was het 125 jaar geleden dat het Wetboek van Strafrecht
in werking trad. Treffend is de zelfverzekerdheid waarmee het Wetboek werd gepresenteerd: Op alle fronten werd het Wetboek veel lof toegezongen. Na ruim 125 jaar zien we dat die zelfverzekerdheid niet helemaal onterecht was: op belangrijke terreinen is het Wetboek nauwelijks gewijzigd. Wat betreft de structuur, de algemene bepalingen en de kern van de strafbepalingen blijkt het Wetboek een zekere waardevastheid te hebben. Dit betekent echter niet dat het als een rustig bezit kan worden beschouwd.

Eén van de terugkerende discussiepunten vormt de vraag welke gedragingen wel en welke niet onder het bereik van de strafwet zouden moeten vallen. De wetgever van het Wetboek maakte hier destijds weinig woorden aan vuil: Wat strafbaar was gesteld, was vanzelfsprekend strafbaar. De complexe samenleving van vandaag laat een dergelijk standpunt niet meer toe. Met behulp van criteria voor strafbaarstelling hebben strafrechtswetenschappers getracht de wetgever handvatten te geven bij de keuze voor het al dan niet strafbaar stellen van gedrag. Inmiddels worden ook deze criteria gerelativeerd. De actuele (maat schappelijke en sociaalwetenschappelijke) context waarbinnen strafwetgeving tot stand komt en functioneert noopt daartoe. Hoe nu verder met de criteria voor strafbaarstelling?

Op 9 september 2011 vond een door het Instituut voor Strafrecht en Criminologie van de Universiteit Leiden georganiseerd congres plaats, waarin juristen en sociale wetenschappers de wisselwerking onder de loep namen tussen de traditionele criteria die straf wetgeving bepaalden (of leken te bepalen) en de actuele omgeving waarbinnen strafwetgeving heeft te functioneren. Deze bundel vormt daarvan het eindresultaat en biedt hoogwaardige en interdisciplinaire bijdragen over het belang en de betekenis van criteria voor strafbaarstelling in de huidige tijd.