The powers that be | staatsrechtconferentie 2012

De Staatsrechtconferentie 2012 werd georganiseerd door de afdeling staats- en bestuursrecht van de Universiteit Leiden. De in deze bundel opgenomen bijdragen, die tijdens de conferentie werden gepresenteerd, staan stil bij de vraag of - en zo ja, waarom - de huidige constitutionele checks and balances tekort schieten. Dit vooral in het licht van het feit dat constitutioneel recht tegenwoordig voortvloeit uit vele transnationale bronnen, zoals verdragen of volkenrechtelijke besluiten die met medewerking van volkenrechtelijke of EU-organisaties tot stand worden gebracht. Dit is weliswaar geen nieuw verschijnsel, maar het volume ervan en de dynamiek van de interactie met nationaal recht en nationale besluitvorming zijn wel nieuw. Wat betekent dit voor het functioneren van en de balans tussen bestuur, wetgever en rechter? Hoe rijmt die transnationale rechtsvorming met de uitgangspunten en beginselen van de inrichting van onze democratische rechtsstaat? Is die wel zo eenvoudig op één lijn te stellen met een transnationale rechtsorde, zoals die van de EU, die min of meer op dezelfde leest is geschoeid? Welke (democratische) legitimiteit heeft constitutioneel recht dat niet langer geheel in het kader van een natiestaat, van een politiek verbonden 'demos', wordt gevormd? Deze indringende vragen vergen allicht andere antwoorden dan de grotendeels institutionele antwoorden (meer democratische en transparantere procedures, meer rechtsbescherming, e.d.) die tot dusverre werden gegeven. 

De Staatsrechtconferentie 2012 vormt een aanzet tot verdere investeringen in het begrijpen en verklaren van de dynamiek, tot een bezien welke factoren een rol spelen bij de al dan niet aanvaarding van transnationaal recht en tot een nagaan volgens welke beginselen (juridische en democratische) daarop een antwoord kan worden gevonden.