Werknemerscompensatie in de steigers

In Nederland lopen jaarlijks meer dan 200.000 werknemers letsel en verzuim op door een arbeidsongeval en krijgen naar schatting 25.000 werknemers per jaar een beroepsziekte. Werknemers die de financiële schade die zij hierdoor oplopen willen verhalen moeten daarvoor de werkgever aansprakelijk stellen. In de praktijk betekent dit een juridische lijdensweg. Daarom pleiten patiëntenorganisaties, vakbeweging, SER en - recent - de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor een nieuw systeem van het verhalen van schade van arbeidsongevallen en beroepsziekten, ook wel werknemerscompensatie genoemd. 

Een dergelijk nieuw systeem van werknemerscompensatie zou naast een compensatiefunctie ook een preventieve functie moeten hebben. Over die preventieve functie van werknemerscompensatie gaat dit proefschrift. Het proefschrift doet verslag van een theoretisch en empirisch onderzoek naar de preventieve werking van vier verschillende systemen van werknemerscompensatie. Het empirisch onderzoek, bestaande uit juridische analyse van werknemerscompensatiesystemen in Nederland en België, vragenlijstonderzoek onder werknemers en werkgevers en zeven casestudies, concludeert dat van de compensatiesystemen nauwelijks een preventief effect uitgaat. Die systemen blijken gebaseerd te zijn op een aantal onjuiste denkbeelden, zoals de gedachte dat financiële prikkels een preventieve werking hebben en dat zelfregulering arbeidsorganisaties stimuleert tot preventief handelen. 

Het onderzoek concludeert dat preventie van arbeidsletsel vooral moet worden gerealiseerd door meer bemoeienis van de samenleving met arbeidsorganisaties die beroepsgebonden letsel 'produceren', en door meer zeggenschap van onder andere preventie-experts en werknemers bij het voorkomen en evalueren van arbeidsongevallen en beroepsziekten. 

Over de auteur 
Wim Eshuis (1955) was vanaf 1990, als medewerker van FNV Bouw, betrokken bij de preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten in de bouw- en houtnijverheid. Door contacten met werknemers met de beroepsziekte Organo Psycho Syndroom (OPS) raakte hij betrokken bij vraagstukken van letselschade en schadecompensatie van werknemers. Vanaf 1999 stond hij namens FNV Bouw mede aan de basis van Bureau Beroepsziekten FNV. In 2006 werd hij door het Hugo Sinzheimer Instituut aangesteld als promotieonderzoeker. Sindsdien zijn van zijn hand verschillende studies verschenen over het onderwerp werknemerscompensatie en preventie. Op dit moment doet hij onder meer onderzoek naar de mogelijkheden om via de cao een adequaat systeem van werknemerscompensatie te realiseren. Wim is werkzaam voor het Amsterdams Instituut voor ArbeidsStudies en De Burcht, het wetenschappelijk bureau voor de vakbeweging. Tevens is hij bestuurslid van het Instituut Asbestslachtoffers en de Stichting OPS.