De onafhankelijke strafrechter

Na een hoogleraarschap van 26 jaar, waarbij hij acht jaar decaan was, heeft prof. mr. H. (Hans) de Doelder afscheid genomen van Erasmus School of Law. Ter gelegenheid hiervan werd een groots symposium getiteld 'Het Openbaar Ministerie na 25 jaar - nog steeds in positie?' georganiseerd. Een titel die verwijst naar de oratie die De Doelder in 1988 uitsprak, onder de naam 'Het OM in positie'. Aansluitend hield de hoogleraar straf- en strafprocesrecht in de Aula van de Erasmus Universiteit Rotterdam zijn afscheidsrede, getiteld De onafhankelijke strafrechter.

Centraal in het betoog stonden de positie en de rol van de - benoemde - strafrechter, met name in relatie tot de uitvoerende macht. Nadat De Doelder een uitgebreide reflectie op de huidige rechterlijke macht had besproken, kwam hij tot tien aanbevelingen voor een onafhankelijke maar realistische strafrechter. Samengevat zei hij dat de rechter een ambtenaar is die - zo veel mogelijk vrij van emotie en vooroordelen - onderzoekt, luistert en zich breed oriënteert. Hij houdt rekening met alle partijen inclusief 'de samenleving'. Hij durft zijn vonnis te baseren op niet alleen de wet en de jurisprudentie, maar ook op kennis van het maatschappelijk discours. Hij is bereid zijn uitspraak te duiden en staat open voor andere meningen. De rechter is geen activist, maar ook geen 'coûte que coûte'-verdediger van het huidige systeem. Als de rechter deze uitgangspunten ter harte neemt, zal hij volgens De Doelder veel begrip en respect onder de bevolking terugwinnen. De tekst van de afscheidsrede is in deze uitgave opgenomen.