Kijken, luisteren, lezen

Kijken, luisteren, lezen

De reeks Politiewetenschap is een uitgave van het Onderzoeksprogramma Politie & Wetenschap. Publicaties in
de reeks Politiewetenschap betreffen in het algemeen studies met een meer theoretisch, verkennend of beschouwend
karakter. Voor meer informatie www.politieenwetenschap.nl.
Beeld en geluid spelen de laatste jaren een steeds grotere rol in het strafproces. Verdachtenverhoren bij de politie
worden nu regelmatig opgenomen. Opgenomen verhoren kunnen worden bekeken of beluisterd, bijvoorbeeld op
de zitting door de rechter. Beeld en geluid geven betere mogelijkheden om het verhoor te controleren dan een
schriftelijk proces-verbaal. Beeld en geluid zijn directer en hebben meer invloed op kijker of luisteraar. Zij laten
non-verbaal gedrag zien, en dat kan bepaalde suggesties wekken. Beeld heeft invloed op emoties en emoties
beïnvloeden het oordeel over de schuld van de verdachte.
In dit boek wordt een onderzoek naar het toenemende gebruik van beeld en geluid in het strafproces besproken,
uitgevoerd door het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) en de Universiteit
Leiden. In het onderzoek zijn opnamen van verdachtenverhoren vergeleken met de processen-verbaal van die
verhoren. De onderzoekers hebben verschillende methoden gebruikt: analyse van 55 processen-verbaal uit
verschillende perioden, interviews met rechercheurs, officieren van justitie, advocaten en rechters, en een
experiment onder studenten.
Het blijkt dat processen-verbaal de verhoren sterk samenvatten. Processen-verbaal geven vaak een ander beeld
van het verhoor dan een opname. Met behulp van een experiment is onderzocht of het uitmaakt of een verhoor
te zien is op beeld, te horen op een auditieve opname of te lezen in een proces-verbaal. Non-verbaal gedrag
blijkt van invloed te zijn op de beoordeling van de schuldvraag. Beeld en geluid worden echter nog weinig
gebruikt bij processen-verbaal, zo blijkt uit de interviews. Rechters zijn erg gehecht aan papier. Wel vinden zij
het van belang verhoren beter te kunnen controleren en zij willen daarom graag opnamen bij de hand hebben.
Het boek beveelt onder andere aan om standaard opnamen van verdachtenverhoren ter beschikking te stellen
aan de procesdeelnemers.