De prijs van een slecht geweten

Lange tijd bestond er in de Haagse politiek een consensus dat ons land hulp zou moeten geven aan arme landen. Buiten de Haagse vierkante kilometer werden er kritische kanttekeningen gemaakt maar daarbinnen klonken alleen politiek correcte klaroenstoten. De laatste jaren lijkt er echter ook in de politiek een kritische herwaardering van ontwikkelingssamenwerking plaats te vinden. Dat debat is vooral aangezwengeld door het oud-Kamerlid Arend Jan Boekestijn. Dit boek laat zich lezen als zijn persoonlijke strijd en die van zijn partij tegen de gevestigde belangen in de hulpindustrie.

In dit boek betoogt Boekestijn dat de hulp in haar huidige vorm arme landen meer schaadt dan goed doet. Het Nederlandse beleid, en dat geldt helaas a fortiori voor dat van de EU, stimuleert helaas hulpverslaving en bestendiging van dubieuze regimes. Politici, ambtenaren en werknemers in de ontwikkelingsindustrie weten dit heel goed maar houden hun mond. Voor deze houding hebben zij verschillende redenen. Veel mensen verdienen hun boterham in de ontwikkelingsindustrie en hebben er geen belang bij om de vuile was buiten te hangen. Anderen zwelgen in politiek correct denken. En nog weer anderen kopen met de hulp een slecht geweten af. Helaas betalen de allerarmsten daar een prijs voor.

Dit boek bevat niet alleen scherpe aanval op de ontwikkelingsindustrie maar biedt op basis van de theorie van de Nobelprijswinnaar Douglass C. North cum suis ook een verklaring waarom de hulp in zijn huidige vorm zoveel schade aanricht. Indien de elite in derdewereldlanden immers vooral bezig is met geweldsbeheersing en nauwelijks met ontwikkeling heeft het weinig zin om regeringen of het maatschappelijk middenveld te ondersteunen. Dat is echter precies wat er nu gebeurt.

Veel zinniger zou het zijn om de hulp te vervangen door investeringen op basis van wederzijds belang. In plaats van geld over te hevelen van arme mensen in rijke landen naar rijke in arme landen stelt Boekestijn voor om daadwerkelijk zelfredzaamheid van burgers te bevorderen. De auteur doet in zijn boek een hele reeks van voorstellen om de hulp effectiever te maken.