Van bloedstroom en pneuma naar de Ommeloop van vochten

Bloed circuleert rond en rond en rond en het hart is een pomp. Dit klinkt simpel, maar er is heel wat wetenschappelijk denken aan voorafgegaan voordat de mensheid dit ontdekte. In 'Van bloedstroom en pneuma' volgen we in een reis om de wereld van 5000 jaar de ontdekkers van alles wat met de bloedsomloop te maken heeft. Van de Oude Egyptenaren en Babyloniërs, tot creatieve denkers en doeners in de twintigste eeuw. Van het geheimzinnige ‘pneuma’ uit de Romeinse tijd van Galenus, tot de beschrijving van het hart als pomp en de bloedstroom als circulatie door William Harvey in 1628. 

Ook begrijpen we na het lezen de rol die Marcello Malpighi en Antoni van Leeuwenhoek gespeeld hebben. Daarna gaat het verder met ontdekkingen. Ontdekt wordt waarom er een bloedsomloop nodig zou zijn en wat voor een soort pomp het hart eigenlijk is. Het hart, met zijn eigen fysiologische wetten, eigen bloedvoorziening en intrigerende elektrische bedrading. 

De geschiedenis van de bloedsomloop circuleert over zeker drie continenten en loopt dwars door de opkomst, bloei en het verval van staten en beschavingen heen. We zien slagvelden en pandemieën, maar ook nachtelijke zoektochten door galgenvelden, briljante observaties en wedijverende wetenschappers. We maken revoluties mee, zowel door volken als in de wetenschap. Er worden brandstapels aangestoken en guillotines opgesteld, maar er wordt ook stilgestaan bij inspirerende opleiders en charismatische onderzoekers. 

'Van bloedstroom en pneuma' is bedoeld voor iedereen. Voor de niet-medicus bevat de voorbeschouwing uitleg hoe de bloedsomloop en het hart ook alweer in elkaar zit. In de nabeschouwing worden de uitblinkers van deze 5000 jaar geschiedenis uitgelicht en wordt gefilosofeerd waarom het zo lang geduurd heeft voordat iets ontdekt is dat nu voor ons zo vanzelfsprekend is. 

Evert Lamfers was tot zijn pensionering in 2018 als cardioloog verbonden aan het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis te Nijmegen, en hield zich daar met name bezig met beeldvormend onderzoek van het hart en de behandeling van patiënten met hartfalen.