Heilige geest

Klimaatverandering, populisme, kunstmatige intelligentie,
#metoo, gentechnologie en internationale spanningen
- het is duidelijk dat we in een turbulente tijd leven. Geen
wonder dat velen zich opnieuw de klassieke vraag stellen:
wat is de mens? In dit boek onderneemt Gabriël van den
Brink een zoektocht naar de menselijke natuur. Hij probeert
in kaart te brengen wat mensen, ondanks alle verschillen
van economische, sociale, culturele of religieuze
aard met elkaar gemeen hebben. Zijn leidraad is daarbij
een evolutie die al twee miljoen jaar gaande is en die tot op
heden doorwerkt. Deze geschiedenis valt in enkele hoofdfasen
uiteen. We begonnen als primaten die op een gegeven
moment rechtop liepen, leefden vervolgens lange tijd als
jagers en verzamelaars, konden toen de vruchten plukken
van de landbouw en brachten relatief recent een zekere
beschaving voort. In elke fase voltrekt zich een dialectiek
van geest en stof. Enerzijds zijn we steeds op voldoende
voedsel, voortplanting en veiligheid gericht. Anderzijds
ontstijgen we via verbeelding aan de grenzen van onze
leefwereld. Zo ontstaat een 'alledaagse transcendentie' die
in leren, spelen en geloven vorm krijgt. De neerslag van
deze geschiedenis vinden we in waarden en beginselen
die overal ter wereld voorkomen en die de basis voor een
nieuw type dialoog zouden kunnen zijn. Al met al schetst
dit boek de contouren van een rijker mensbeeld dat niet
alleen een alternatief vormt voor het bekende idee van
de homo economicus  maar ook voor het postmoderne idee
dat het erkennen van onderlinge verschillen zou volstaan.

Gabriël van den Brink is hoogleraar wijsbegeerte bij
centrum Ethos aan de Vrije Universiteit.