Alsof grenzen er niet meer toe doen

Een sluitende omschrijving van wat mens-zijn inhoudt is niet goed mogelijk. Ieder individu vertoont een bepaalde eenzijdigheid die hem of haar tot een gemankeerd wezen veroordeelt. Eenheid is pas te realiseren in relatie met anderen, volgens filosoof Jaap Scholing. In zijn boek behandelt hij de modaliteiten van zijn en worden en hun invloed op staatsvorm, religie en cultuur, op menselijk denken, zelfbewustzijn en gedrag.

Het bijzondere van de menselijke soort is haar ogenschijnlijk onbegrensde variatie, die volgde uit een bijzondere aftakking in het evolutieproces. Elk mens lijkt een soort op zichzelf, voortgestuwd door onachterhaalbare drijfveren die hem doen voortbewegen door de tijd.

Het menselijk brein heeft het karakter van een drietrap. Onderop de hersenstam van waaruit twee drijvende krachten opstijgen die een niveau hoger gaan samenwerken aan de verbeelding van de werkelijkheid. Grondstof is wat uit het hoogste niveau als losse elementen wordt aangereikt. In het halfduister van het middenniveau ontstaan 'waarheden' die tot gids in et leven zullen dienen: een traject van onbewust naar halfbewust naar helder bewust. Het tussendomein, daar draait alles dus om.

Einstein zag voor het eerst dat gelaagdheid een eigenschap van de natuur zelf is. Wat we waarnemen wordt gedragen door een onzichtbare tweede natuur die de eerste pas mogelijk maakt. Met zijn relativiteitstheorie toonde hij aan dat ruimte en tijd ogenschijnlijk los van elkaar staan maar in werkelijkheid conjunctureel verband aangaan.

Dit boek laat zien dat iets dergelijks met het menselijk brein aan de hand is. Het leidt ertoe dat een sluitende omschrijving van wat mens zijn inhoudt niet goed mogelijk is. Ieder individu vertoont een bepaalde eenzijdigheid die hem/haar tot gemankeerd wezen bestempelt. Eenheid is pas te realiseren in relatie met anderen.

Cultuur is een verschijnsel dat ten nauwste samenhangt met die veelkleurige eenzijdigheid. Haar dynamiek hangt nauw samen met de gevarieerdheid van haar deelnemers. Haar kwetsbaarheid ook.

Jaap Scholing studeerde chemie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Hij volgde een loopbaan in de industrie, beginnend met productontwikkeling, geleidelijk overgaand naar managementfuncties. Tenslotte directeur-ondernemer van een middelgroot bedrijf. Daarnaast bezette hij meerdere toezichthoudende functies, onder andere bij een groot ziekenhuis.