Zacharias Webber (1644-1696): verlicht protestant

In de late zeventiende eeuw werd het kerkelijk leven in Nederland beheerst door twee belangrijke spanningsvelden. Terwijl niet alleen katholieken en protestanten, maar ook de verschillende protestantse geloofsrichtingen onderling soms nog heftig met elkaar streden over hun theologische geschilpunten, drong een nieuwe vraag zich naar de voorgrond: hoe verhoudt zich de christelijke traditie als zodanig tot de uitkomsten van rationeel denken en zelfstandig onderzoek, vooral wanneer deze uitkomsten in strijd lijken te zijn met bepaalde teksten uit de Bijbel?


Onder degenen die in beide spanningsvelden een bemiddelende positie zochten was de Amsterdamse kunstschilder en lekentheoloog Zacharias Webber. Als irenisch lutheraan voerde hij reeds in 1696 een pleidooi voor één Protestantse Kerk. Als verlicht protestant beschouwde hij niet alleen de Bijbel, maar ook de menselijke rede als een van God gegeven en dus betrouwbare kennisbron. Als classicistisch schilder, vertrouwd met de taal van het beeld, bepleitte hij het goed recht van een minder letterlijke interpretatie van de bijbeltekst.

In dit boek wordt Webbers gedachtengoed uiteengezet tegen de achtergrond van zijn tijd, maar ook in verband gebracht met zijn lutheranisme en zijn werk als kunstschilder.

Frits Praamsma is predikant in de Protestantse Kerk in Nederland. Als theoloog is hij vooral geïnteresseerd in historische ontwikkelingen op het raakvlak van geloof en cultuur.