Verhalen Ferdydurke Trans-Atlantisch Pornografie Kosmos

De verhalen
Ferdydurke
Trans-Atlantisch
Pornografie
Kosmos
Dundrukeditie. Gebonden.

Witold Gombrowicz werd in 1904 op het landgoed Maloszyce in Polen geboren. In 1922 doet hij eindexamen gymnasium in Warschau, waarna hij rechten gaat studeren, een studie die hij niet voltooit. Van 1926 tot 1930 schrijft hij zijn eerste verhalen, die samen met andere in 1933 worden gepubliceerd in de bundel Memoires uit de rijpingsjaren. Nadat hij in 1935 zijn toneelstuk Yvonne heeft voltooid, volgt eind 1937 zijn eerste en omvangrijkste roman Ferdydurke, die veel aandacht trekt en hem tevens een uitnodiging bezorgt voor de maidentrip van de 'Chrobry'. Deze doet hem ten tijde van de Duitse inval in Polen, op 1 september 1939, in Argentinië belanden, waar hij besluit te blijven. Hij leidt daar enerzijds een armoedig bestaan, geniet anderzijds van 'het Zuiden' en de bloeiende jeugd. Pro forma werkend bij de Banco Polanco, schrijft hij 'onder de bank' de roman Trans-Atlantisch, die hij in 1945 voltooit en die pas in 1953 tezamen met zijn tweede toneelstuk Het Huwelijk bij de Poolse exil-uitgeverij Kultura te Parijs wordt gepubliceerd.
In datzelfde jaar maakt hij een begin met zijn befaamde Dagboek, dat in delen bij Kultura verschijnt en zijn hoogtepunt vindt in het Dagboek Parijs-Berlijn (1963/1964), dat verschijnt na zijn uiteindelijke terugkeer naar Europa. Inmiddels was in 1960 de roman Pornografie verschenen, die samen met Ferdydurke de literaire kritiek in Frankrijk en Duitsland veroverde, waarna vele andere landen volgden. Na zijn verblijf in Berlijn, die zijn astma geen goed deed, vestigde hij zich samen met de 30-jarige Rita Labrosse in Vence, Zuid-Frankrijk, waar hij zijn laatste roman Kosmos (1965) voltooide die hem de prestigieuze Internationale Literatuurprijs 1967 (Prix Formentor) opleverde. Niet lang na het voltooien van zijn derde toneelstuk Operette (1968) stierf hij eind juli 1969 in Vence, een week voor zijn 65e verjaardag.

Gombrowicz schrijft onherhaalbare romans. Het spreekt dus bijna vanzelf dat het een verademing is ze te lezen, ook als men er niet compleet door veroverd wordt. Zowel Ferdydurke als Pornografie zijn meer cerebraal-sensueel dan sensueel tout court, en een van de barokke effecten in beide boeken is dat Gombrowicz de "lichamelijkheden" dirigeert als een schaker zijn stukken. Het Parool

De Verhalen: een stijl waarvoor niets te dol is, van de meest krankzinnige grappen tot de meest clichématige plechtstatigheden. De vertaler heeft Gombrowicz in onze taal een schitterend eigen idioom geschonken, waarvan ik mij eerlijk gezegd maar moeilijk kan voorstellen dat het in het Pools nog overtroffen zou kunnen worden. de Volkskrant

In Ferdydurke wordt het aangeklede ontkleed, het belangrijke bespot, het schone ontmaskerd als lelijk, het hoge wordt laag, het heilige profaan, gezichten worden "kontjes". Gombrowicz' loflied op de puberteit is een van de meest vitale boeken die denkbaar zijn. Trouw

Trans-Atlantisch is een meeslepende en provocerende roman, excessief van taal, grillig van handelingsverloop. Het is een klucht waarin een voorval plotseling kan escaleren. Trouw

In Pornografie weet Gombrowicz heel geraffineerd en uitermate knap uit de meest alledaagse situaties en gebeurtenissen een innerlijke smaak van verwording, iets pornografisch op te roepen. de Volkskrant

Kosmos is een boek vol raadselen, en dat juist bepaalt er de hoge waarde van. De auteur noemt zijn boek "een roman over de vorming van de werkelijkheid". Nooit eerder is zulk een experiment beproefd en het resultaat is verbluffend; een hoogtepunt in zijn uiterst belangwekkende oeuvre. De Groene Amsterdammer