Humanisme, zinvol leven en nooit meer ouder worden

Humanisme vatten we veelal op als een levensbeschouwing, zoals bijvoorbeeld ook het christendom en het boeddhisme. Maar wat is een levensbeschouwing precies? Vaak wordt gesteld dat een levensbeschouwing antwoord geeft op zingevingsvragen, maar dan blijft weer onduidelijk wat zingeving is.

In dit boek schetst Peter Derkx de geschiedenis van het humanisme voor hij de kern ervan uitwerkt in vier punten: 1) elke levensbeschouwelijke positie is altijd aan een specifieke context gebonden mensenwerk; 2) mensen horen elkaars menselijke waardigheid te respecteren en elkaar als gelijken te behandelen; 3) mensen moeten de verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen ontplooiing en 4) uiteindelijk draait het om liefde voor specifieke, unieke, kwetsbare en onvervangbare personen.

Om te verduidelijken hoe een dergelijk humanisme een antwoord kan geven op zingevingsvragen wordt eerst geformuleerd wat de kenmerken zijn van een zinvol leven: doelgerichtheid, morele rechtvaardiging, competentie, eigenwaarde, begrijpelijkheid, verbondenheid en transcendentie. Daarna wordt concreet gemaakt hoe humanisme werkt als zingevingskader. De auteur vertrekt daarbij van een actuele en ook controversiële maatschappelijke kwestie, namelijk de vraag of we moeten proberen met geavanceerde biomedische technologie het leven van mensen aanzienlijk te verlengen met decennia of eeuwen.

Humanisme, zinvol leven en nooit meer 'ouder worden' is mede ontstaan uit de Leerstoel Willy Calewaert (een initiatief van de Unie Vrijzinnige Verenigingen vzw) die de auteur in 2007-2008 bekleedde aan de Vrije Universiteit Brussel, Faculteit Psychologie en Educatiewetenschappen en opleiding Agogiek.

Peter Derkx (°1951) studeerde Engelse taal- en letterkunde en wijsbegeerte en is hoogleraar humanisme en levensbeschouwing aan de Universiteit voor Humanistiek te Utrecht.

De reeks Humanismen wil het denken over de hedendaagse condition humaine op een prikkelende en eigenzinnige manier stimuleren. Het begrip humanisme krijgt hier een zeer ruime omschrijving: respect voor de mens in zijn diversiteit en pluraliteit en voor de manier waarop individuen zoeken naar identiteit en zingeving. De reeks komt tot stand onder begeleiding van Prof. dr. Marc Van den Bossche van de vakgroep Wijsbegeerte en Moraalwetenschappen van de Vrije Universiteit Brussel.