Dialectiek van de Griekse verlichting

In hun beroemde Dialektik der Aufklärung (1947) probeerden Max Horkheimer en Theodor W. Adorno een antwoord te vinden op de vraag waarom de Verlichting zichzelf vernietigt en weer terugvalt in mythologie en barbarij. Misschien wel het bekendste van hun voorbeelden van de ‘dialectiek’ van de Verlichting is de dialectiek van Verlichting en mythe in de Odyssea, het verhaal van de terugkeer van Odysseus van Troje naar Ithaca.

Koenraad Verrycken vertrekt in dit boek van Horkheimer-Adorno’s ‘Odysseus oder Mythos und Aufklärung’ om het bredere thema van een dialectiek van de Griekse Verlichting in haar geheel te ontwikkelen. Reeds in de Griekse mythologie zelf, zo betoogt hij, was er een aufklärend, ontmythologiserend denken aan het werk, dat via Odysseus leidde tot het ontstaan van een seculiere filosofie. Maar in de filosofie zelf kwam het met Socrates en Plato tot een hermythologisering, een anti-Verlichting die uiteindelijk, samen met de christelijke anti-Verlichting, het einde van de Griekse Verlichting zou betekenen. Bijzondere aandacht besteedt de auteur aan de actuele miskenning van de Griekse Verlichting vanuit de ideologie van het multiculturalisme.