Culturele veldslagen

Filosofische en historische duiding van de heetste hangijzers van onze tijd.

In de culture wars bestoken partijen elkaars culturele stellingen met claims en verwijten over identiteit, zelfbegrip en sociale tegenstellingen. Cultuurmarxisten, social justice warriors, alt‑righters, populisten en woke activisten strijden in kwesties als Black Lives Matter en #MeToo over voorrechten en achterstelling - soms met ironie, soms verbitterd, maar altijd vanuit de vaste overtuiging van een gelijk dat is verbonden met de eigen identiteit. Juist in die stellige overtuiging lijken links en rechts op elkaar, net als in hun afkeer van hun gezamenlijke vijanden: het liberale denken, de burgerlijke normaliteit en het kapitalisme.

In Culturele veldslagen schetst Gijs van Oenen de filosofische en historische achtergronden van de culture wars. Hij laat zien dat deze enerzijds voortvloeien uit vernieuwende ideeën binnen het marxisme over het belang van cultuur, en anderzijds worden aangedreven door radicale inzichten uit de Franse filosofie over taal, waanzin en seksualiteit. Deze inzichten, van met name Derrida en Foucault, hebben in de afgelopen halve eeuw ingrijpende gevolgen gehad voor ons denken en doen in kwesties als multiculturalisme, etniciteit, zwart bewustzijn, postkolonialisme, gender, seksualiteit en heteronormativiteit. 

Gijs van Oenen (1959) is universitair hoofddocent filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Met Overspannen democratie (2018) haalde hij de shortlist van de Prinsjesboekenprijs en de longlist van de Socratesbeker.