Marx bevrijd

De milieuproblematiek staat pas sinds kort op de agenda als een fenomeen dat de mensheid bedreigt. Het negentiende-eeuwse gedachtegoed van Karl Marx blijkt echter al verrassende inzichten te bieden om deze problemen te duiden. Marx laat zien dat menselijk ingrijpen in de natuur leidt tot zelfvervreemding: wij mensen ondermijnen ons bestaan als wezens die zelf deel uitmaken van de natuur. Deze zelfvervreemding cumuleert in de kapitalistische samenleving.

Marx lezend realiseren we ons dat de milieuproblematiek geen historische vergissing is, maar fundamenteel samenhangt met de mens als redelijk wezen. Onze beheersingsrede heeft geleid tot vervreemding van de natuur. Maar dezelfde rede die de mens de vrijheid geeft zich boven het ecologische evenwicht te verheffen, biedt hem ook de mogelijkheid zich met de natuur te verzoenen. Marx verwijst naar dit dubbele gezicht van de rede als hij stelt dat het 'rijk van de vrijheid' in de schoot van het kapitalisme wordt geboren.

Met een originele lezing van Marx' vrijheidsbegrip onderzoekt filosoof Paul Cobben hoe we ons kunnen verzoenen met de natuur.

Paul Cobben (1951) is emeritus hoogleraar geschiedenis van de moderne filosofie aan Tilburg University. Momenteel is hij gastonderzoeker aan de Vrije Universiteit Amsterdam en editor van de serie Critical Studies in German Idealism. Van zijn hand verscheen o.a. Value in Capitalist Society. Rethinking Marx's Criticism of Capitalism (2015).