Johann Friedrich August Tischbein en de ontdekking van het gevoel

Johann Friedrich August Tischbein was rond 1800 een begrip in Duitsland. Als ’s lands bekendste portretschilder vereeuwigde hij vorsten en vooraanstaande burgers in Duitsland en omringende landen. Dat deed hij op een zeer vernieuwende manier. De mannen, vrouwen en kinderen die hij portretteerde zijn niet stijf en geposeerd weergegeven, maar juist los en ongedwongen. Tischbein schilderde individuen die met gevoelige blikken naar elkaar en naar de beschouwer kijken. Het zijn mensen van vlees en bloed die blijk geven van een diepe verbondenheid met elkaar en met de hen omringende natuur. 

Die aandacht voor diepmenselijke gevoelens was een teken van de tijd. In navolging van de Franse filosoof Jean-Jacques Rousseau kregen vele schrijvers, denkers en verlichte burgers eind 18de eeuw belangstelling voor hun gevoelensleven. Ze verlangden naar ‘echtheid’ en ‘natuurlijkheid’, als reactie op de formele en kunstmatige omgangvormen die tot dan toe de norm waren. Tischbein wist als geen ander zijn opdrachtgevers op een natuurlijke en ongekunstelde manier weer te geven, zonder dat zij hun elegantie verloren. Hij was een meester in het idealiseren ‘au naturel’.