Kolonialisme en racisme

De treurige geschiedenis van onze naoorlogse dekolonisatie,
voorafgegaan door ons koloniale verleden, is nadien jarenlang
zoveel mogelijk verdrongen in het nationale bewustzijn. Eind jaren
'60 werd wel even herinnerd aan oorlogsmisdaden, gepleegd
door Nederlandse militairen tijdens de zogenaamde politionele
acties tegen de Indonesische rebellie. Maar dat werd van regeringswege
afgedaan als incidentele excessen. De laatste tijd dringt
dat koloniale verleden en daaropvolgende dekolonisatie zich echter
onweerstaanbaar op, en is er een sterke neiging daar steeds
meer in negatieve termen op te reageren, als een open wonde
in onze geschiedenis. In dit boek wordt daar op veelzijdige wijze
op teruggekeken, en die negatieve reacties nader op hun ethisch
gehalte gewogen. Daarbij wordt dat Nederlandse kolonialisme
en de daaropvolgende dekolonisatieproblematiek besproken in
het brede historische kader van het Europese koloniale verleden,
waarvan het deel uitmaakte. Vergeleken met andere koloniale
mogendheden van weleer valt Nederland op door zijn weinig
evenwichtige oordeelsvorming over eigen koloniaal verleden.

Na een algemene geschiedfilosofische inleiding, waarin gesteld
wordt dat alle koloniale mogendheden, dus ook Nederland, naar
hedendaagse maatstaven een racistisch verleden meeslepen, volgt
een rechtsfilosofische (oordeelsvorming over kolonialisme in universalistische
of relativistische termen) en volkenrechtelijke beoordeling
(van Europees koloniaal volkenrecht naar democratiserend
volkenrecht) hiervan. Daarna komen twee professionele historici
aan het woord, die dat verleden uit verschillende gezichtshoeken
benaderen en evalueren, en wordt dat verleden voorts door een
ethisch-juridische bril nader getoetst (eigentijdse normen niet
klakkeloos toepassen op koloniale verleden). Speciale aandacht
wordt ook geschonken aan het Belgische koloniale verleden in
Afrika, en hoe dat door onze zuiderburen geëvalueerd wordt. Ten
slotte wordt op het Europese koloniale verleden in Afrika in het
algemeen teruggekeken. De Europese schaamte daarover is een
feit, maar helpt Afrika niet verder, zo luidt de conclusie.