Gepassioneerd wikken en wegen

Hoewel Vestdijk geregeld essays en kritieken heeft gebundeld, werd een groot deel van zijn kritisch en beschouwend werk nooit herdrukt. Het materiaal waaruit hij kon putten was te omvangrijk. 
In deze bloemlezing zijn alleen ongebundelde essays en kritieken van Vestdijk opgenomen. Muziekessays en astrologische stukken zijn buiten beschouwing gelaten. De meer algemene beschouwingen zijn gekozen met het oog op het inzicht dat zij bieden in opvattingen van Vestdijk over bepaalde culturele vraagstukken of in zijn tijd belangrijke maatschappelijke kwesties. Het is vooral met dit soort beschouwingen dat Vestdijk zijn reputatie als belangrijk essayist vestigde. Ze zijn ook dikwijls typerend voor de periode waarin het essay werd geschreven.
Voor de literaire kritieken zijn stukken gekozen over binnen- en buitenlandse auteurs die nog altijd worden gelezen. Zij markeren bovendien Vestdijks positie in de naoorlogse literaire geschiedenis. Als een van de weinigen had hij oog voor het nieuwe talent dat hij onbevooroordeeld en zonder de toen geldende fatsoensnormen tegemoet trad.
Ten slotte zijn enkele essays opgenomen waarnaar geregeld is verwezen. Door opname in deze bundel zijn ze gemakkelijker te raadplegen.  
Over Vestdijks essays en kritieken is veel geschreven. Als kenmerken van zijn beschouwend werk worden genoemd: de dialectische betoogtrant, waarin tegenstellingen worden opgeheven; een voorkeur voor een dilettantistisch en anti-specialistisch uitgangspunt en daardoor een speculatieve opzet. In Vestdijks eigen woorden een vorm van Gepassioneerd wikken en wegen.