Lipstick en smeerolie

Lipstick en smeerolie. Vrouwen in de Amerikaanse oorlogsindustrie. Kleurenfoto's 1941-1943.

Het is fotografie op de grens van propaganda en journalistiek. Maar de tijdens de Tweede Wereldoorlog in opdracht van de Amerikaanse overheid gemaakte portretten van fabrieksarbeidsters zijn vooral verbluffend mooi.

Nadat Japan de Verenigde Staten de oorlog in had gesleurd en miljoenen mannen onder de wapenen gingen, vulden Amerikaanse vrouwen massaal de opengevallen arbeidsplaatsen in de industrie op. Het Office of War Information stuurde fotografen het land in om het fenomeen te documenteren. Van de honderden foto's die dat opleverde was een groot deel in kleur. Voor dit boek werden zo'n 75 van die kleurenplaten geselecteerd: van documentair tot glossy, van vuile vingers tot gelakte nagels. 

Dat de fotografen de realiteit van de werkvloer in meerdere of mindere mate naar hun hand zetten, is in één oogopslag duidelijk. Zouden de vrouwen die Alfred T. Palmer in de Douglas vliegtuigfabriek fotografeerde werkelijk in kleurige vrijetijdskleding aan propellers hebben staan sleutelen? Het is moeilijk voor te stellen. Palmers foto's en die van zijn collega's Jack Delano en Howard Hollem dienden een propagandistisch doel. Ze moesten de Amerikaan ervan overtuigen dat het belangrijk was om een bijdrage te leveren aan de oorlogsindustrie.

Tegelijk zijn de portretten van de fabrieksarbeidsters buitengewoon fraai. Vooral Palmer verstond de kunst om mens en machine in geraffineerde composities samen te brengen, en zijn voorkeur voor een spaarzame belichting geeft zijn werk vaak een zweem van vervreemding.