Schopenhauer

Arthur Schopenhauer (1788-1860) was een Duits filosoof die in zijn werk aansluiting zocht bij Kant en zich tegelijkertijd sterk afzette tegen het denken van zijn tijdgenoot Hegel. Hij streefde naar een zekere symbiose van westers en oosters gedachtegoed en formuleerde een metafysica van de wil die vooral van betekenis is gebleken voor het werk van Nietzsche. Schopenhauer was een briljant schrijver en stilist; zijn invloed op de Duitse literatuur is tot op heden bespeurbaar.

Onder de negentiende-eeuwse filosofen was Schopenhauer een van de eersten die de rationaliteit van mens en wereld betwistten. Geen andere denker heeft met eenzelfde radicaliteit de optimistische grondtrek van de grote metafysische systemen van het Westen doorzien en als werkelijkheidsvreemd bekritiseerd. De gedachte dat 'achter' de ervaarbare wereld een sfeer van volmaakte Ideeën zou schuilgaan, dat een algoede en weldadige God zich over mens en wereld zou ontfermen, of dat in de geschiedenis het principe van de vooruitgang of een goddelijk heilsplan werkzaam zou zijn - dit alles wordt door Schopenhauer als louter wensdenken afgedaan en vervangen door het ontnuchterende beeld van een heilloze cirkelgang. Zo profileerde deze in veel opzichten geniale maar door gebrek aan erkenning verbitterde denker zich als de grote systematicus van het pessimisme.

Mede ter gelegenheid van Schopenhauers 150ste sterfdag verschijnt in onze reeks Denkers deze boeiende monografie van de vooraanstaande Duitse ethicus Dieter Birnbacher. De auteur geeft daarin niet alleen een heldere samenvatting van het oeuvre, maar maakt bovendien duidelijk waarom deze filosofie in de latere negentiende en twintigste eeuw zoveel weerklank heeft gevonden en nog steeds vindt, getuige de lange rij van beroemde wijsgerige en literaire bewonderaars onder wie Nietzsche, Freud, Wittgenstein, Proust, Beckett, Einstein, Borges, Popper, Reve en Cioran.

Voortreffelijke monografie over de grote systematicus van het pessimisme die 150 jaar geleden stierf, maar wiens filosofie nog altijd springlevend is.

Dieter Birnbacher (1946) is hoogleraar filosofie in Düsseldorf en een gerenommeerd Schopenhauer-kenner. Hij studeerde o.a. in Cambridge en Hamburg en doceerde voorafgaand aan zijn benoeming in Düsseldorf in 1996, aan de universiteiten van Hannover, Essen en Dortmund. Birnbacher is vice-voorzitter van de Schopenhauer-Gesellschaft en lid van de Philosophisch-Politische Akademie te Bonn.