Over nut en nadeel van geschiedenis voor het leven

Nietzsches traktaat is een enthousiast betoog over het nut of het nadeel van te veel of te weinig geschiedenis, van te veel of te weinig historisch besef. Voor onze omgang met de geschiedenis maakt en beschrijft hij de drie, sedertdien gekende onderscheidingen: de kritische omgang met ons verleden ('alles moet anders'), de verering van het verleden (van helden en monumentenzorg), en de antiquarische vergaarzucht ('alles wat oud is, is het waard om te bewaren'). Het traktaat van Nietzsche (1844-1900) dwingt ons ook om onze omgang met onze eigen herinneringen en vooruitzichten kritisch in ogenschouw te nemen.

Nietzsche is in dit traktaat tegelijk psycholoog van de laat-moderne historische cultuur als veldheer die het liefst met de onhistorische dadendrang van de jeugd ten strijde strijkt. Tegen de keer is het traktaat, omdat het zich keert tegen de last van de geschiedenis die ons belemmert in ons denken en handelen.

Over nut en nadeel van geschiedenis voor het leven is vertaald door het Vertalerscollectief van de Historische Uitgeverij. Met een nawoord van Frank Ankersmit (1983); de tweede druk (1994) bevat een nabeschouwing van L.C. Bombet & Jo Tollebeek.