Het tillenbeest

 Als een donderslag bij heldere hemel debuteerde Jan Wolkers in februari 1959 in Tirade met ‘Het Tillenbeest’, het verhaal over de diefstal van een marmeren sfinx uit een door de Duitsers verlaten kasteel tijdens de oorlog. Dichter-bioloog en Tirade-redacteur Dick Hillenius sprak in een briefje zijn verbazing uit over dit ‘zomaar uit het niets verschijnend, ongewoon goed brok proza’.  

De jonge beeldhouwer Wolkers had in 1957 tevoren, toen hij in Parijs bij Zadkine ging studeren, een Olivetti typemachine gekocht en was als een bezetene gaan schrijven: stilistisch superieure, klassiek gecomponeerde, glasheldere verhalen met een duistere onderstroom. ‘Ik schrijf uit doodsangst,’ verklaarde Wolkers.  

Veel van zijn verhalen wortelen in zijn streng gereformeerde jeugd in Oegstgeest en echoën de taal van de Bijbel. ‘Dominee met strooien hoed’, ‘Vivisectie’ en ‘De achtste plaag’ schokten in de jaren zestig lezers en critici, én maakten Jan Wolkers onmiddellijk tot een van de meest geliefde en bewonderde schrijvers van Nederland.