Thomas Merton, Zen en de gretige vogels

Vertaald door Willy Eurlings 




Roofvogels cirkelen rond op zoek naar voedsel, maar tevergeefs. “Wanneer ze zijn verdwenen verschijnt plotseling het ‘niets’ dat, de ‘niemand’ die er was. Dat is zen. Het was er al de hele tijd, maar de aasvogels hebben het niet gezien, omdat het niet hun soort prooi was.” Gretigheid en het willen grijpen en begrijpen moeten plaats maken voor de pure, directe ervaring van de grond van ons bestaan.


Merton onderzoekt, vaak in samenspraak met zenmeester D.T. Suzuki, de rationele ongerijmdheden van zen. Met Japanse kunst en filosofie, en de geschriften van woestijnvaders, Augustinus, Eckhart en anderen, verkent hij overeenkomsten en verschillen tussen christelijke mystiek en zen.


Verwijzend naar analogieën tussen zen en christelijke mystiek laat Merton zien dat zen ons kan helpen om ons christelijk geloof veel meer te zien als een levende ervaring. De nadruk op de leer speelt in de geloofsbeleving van katholieken zo’n overheersende rol dat die aandacht voor de geloofservaring vaak ondersneeuwt. Zen kan ons leren verder te gaan dan de formulering van het geloof, niet om deze te verwerpen, maar om tot grotere innerlijke diepte te komen.