Bezeten door het Goddelijk maatsysteem

In 2008 werden in de Universiteitsbibliotheek Utrecht 130 architectuur-tekeningen ontdekt van de steenhouwer Johannes Flentge (1874-1941). Ze zijn vervaardigd tussen 1907 en 1940 en vrijwel alle voorzien van een systeem van lijnen, geometrische figuren en symbolische elementen.

Flentge was vanaf de start in 1902 tot de oplevering in 1932 betrokken bij de restauratie van de Utrechtse Domtoren, onder leiding van Pierre Cuypers. Eerst als steenhouwer, later als steenhouwersbaas. Na de oplevering bleef hij thuis vanwege gezondheidsproblemen.  

Tot zijn dood was Flentge op zoek naar een ‘Goddelijke maatsysteem’ van gotische kathedralen, symbolen voor de stad van God ofwel het Hemels Jeruzalem. Bij de bouw zou eenzelfde maatsysteem gebruikt zijn als in Gods schepping: het universum. Inzicht in deze maten kon verkregen worden via geometrische wetten. Door deze maatverhouding werd het bouwwerk een letterlijke afspiegeling van het Hemels Jeruzalem. Volgens zijn vriend de bouwkundige Theunes Haakma Wagenaar wekken Flentges tekeningen zonder uitleg de indruk ‘het werk te zijn van een bezetene’. Dat doet afvragen of Flentge een hemelse ontdekking had gedaan, of misschien werkelijk bezeten was. Haakma Wagenaar schreef hierover: ‘zijn these is even intelligent als origineel, maar in de door Flentge gegeven versie te maniakaal en in zijn algemeenheid niet houdbaar’. 

Marcel Teunissen probeert in deze rijk geïllustreerde studie een ingang te vinden in het hermetische oeuvre van deze Utrechtse visionair.