Apologie

De Apologie aan Willem van Saint-Thierry is het eerste grote publiekswerk van Bernardus. Zijn voorgaande traktaten zijn nog zuiver monastieke geschriften bestemd voor de 'inner circle', de communiteit van Clairvaux en haar eerste dochterhuizen. Met dit geschrift breekt Bernardus de grenzen van het klooster open om zich te richten tot een ruimer lezerspubliek. Hierdoor wordt hij de eerste publicerende cisterciënzer uit de geschiedenis. Meteen een voltreffer: de strijdlustige auteur gooit een steen in de vijver van het twaalfde-eeuwse monnikendom. Het effect blijft niet uit, want het water zal de hele eeuw door in beroering blijven. Een onverwacht neveneffect is dat de naam van de abt van Clairvaux meteen op de kaart staat en zijn reputatie gevestigd is. In dit retorisch meesterwerk gaat Bernardus' diepste bekommernis uit naar monniken die hij wil vormen, naar mensen die hij wil zien groeien in aandacht en liefde, naar gemeenschappen die hij wil samenhouden in een band van vrede en eenheid. Daarbij pleit Bernardus voor zowel eenheid als pluralisme, met hetzelfde literaire genie dat hem in staat stelt satire, humor en sarcasme meesterlijk in elkaar te weven.



Inhoud

Noot van de vertaler
Voorwoord
Afkortingen

Inleiding

1. De wereld van Cluny en Cîteaux
    I    De 'ijzeren' middeleeuwen
    II    Cluny, een reus met een kiezel in zijn schoen
    III    Drie karakteristieken van Cluny
    IV    Herontdekking van het eremitisme
     V     Veranderend religieus besef
    VI    Cîteaux en Bernardus
   
2. Apologie aan Willem, abt van Saint-Thierry
    I     Een steen in de vijver
    II    Een ontvoering steekt de lont in het kruitvat
    III    Liever een schandaal dan de doofpot
    IV    Brief 28 van Petrus Venerabilis
    V    Een moeilijke bevalling
    VI    Twee uitgaven
    VII    Vorm en literair genre
    VIII    Definitie van een esthetisch model
     IX     Spirituele grondlijnen


Tekst Apologie
    Een ernstig verwijt
    Alles voor niets?
    Dubbel goddeloos
    Lof voor Cluny
    Kleurige gewaden
    Naadloos en compleet
    Samen een geheel
    Eenheid in verscheidenheid
    Verschillende verdiensten
    Tegen bepaalde cisterciënzers
    Balk en splinter
    Kleding, eten, handwerk
    De betere genadegaven
    Ruimte voor aanpassing
    Kritiek uit liefde
    Mateloze luxe
    Het goede erbarmen
    Verkeerde praktijk, diverse motieven
    Vroeger en nu
    Lekker eten
    Lekker drinken
    Fijn ziek zijn
    Uiterlijke schijn
    Fijne kleren
    Symbool van nederigheid of hoogmoed
    Binnenkant en buitenkant
    Lakse leiders
    Reizen in vol ornaat
    Kunstobjecten
    Ieder op zijn plaats
   
Bibliografie
Registers
De vertalers