Buitenbeentjes

In Buitenbeentjes zijn in tien zeer persoonlijke verhalen de belevenissen van destijds jongvolwassenen in de Bersiap-periode (1945-1949) in Nederlands-Indië, of van hun kinderen, bijeengebracht. Elk verhaal wordt verteld vanuit een ander perspectief: geboren in de archipel dan wel in het moederland, zelf jong militair dan wel kind van een planter, dominee, marineman of KNIL-militair. Samen completeren zij een geschiedenis waaraan niet te ontkomen viel.

Door de ogen van hen die het meegemaakt hebben ervaart de lezer de loop van de gebeurtenissen vóór, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog in voormalig Nederlands-Indië. Als op hun plaats gevallen puzzelstukjes openbaren zij de consequenties voor het hele volk aan beide kanten van de oceaan, zoals uiteengereten familiebanden. In de nieuwe republiek Indonesië waren Nederlanders, waaronder ook zij die daar al generaties lang waren geworteld, niet meer welkom. Patria stond niet te trappelen om de ontheemden met open armen te ontvangen en zocht argumenten om de Indische Nederlanders, de Indo's, duidelijk te maken dat zij veel te oosters waren om in een westers land te kunnen gedijen.

Eenmaal in Nederland kon niemand zijn verhalen kwijt, misschien even in eigen kring maar algauw werd de beschuldigende vinger geheven, zoals de zoon van een marineman te horen kreeg: 'Wat deden jullie daar ook, stelletje kolonialen?' De beschreven episodes zijn niet alleen maar weergaves van enorme treurnis en verdriet, hoewel het verleden een enorme wissel op hun aller toekomst heeft getrokken. De overeenkomst en de kracht waaruit zij putten is de humor, hun geheime wapen. Nu de kinderen van toen er eindelijk zonder gêne over mogen praten, teneinde de verhalen voor hun kinderen en kleinkinderen te bewaren, gaat dat gepaard met een lach en een traan.

Van Janny de Heer (1955) verscheen in 2016 de roman De Barones, een fascinerend verhaal van een vrouwenleven dat zich afspeelt tegen het decor van de wederopbouw in het naoorlogse Nederland. Een tijd die zoveel mogelijkheden tot ontwikkeling bood, maar niet aan hen met de stempel 'dat is er zo eentje van die fout was in de oorlog'. Een rode draad in het werk van Janny de Heer is het koloniaal verleden van Nederland. Zo debuteerde zij in 1999 met drie historische verhalen over Curaçao, in 2015 opnieuw uitgebracht onder de titel Yu di tera / Landskinderen. In 2008 verscheen Hey buddy de andere voet is voor jezelf, een biografie over Huib Wijnants, die als marineman in de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië o.a. de Japanse bezetting (internering, krijgsgevangenschap, dwangarbeid) meemaakte. In Suriname verrichtte zij uitgebreid historisch onderzoek voor het schrijven van Gentleman in slavernij (2013) een roman over een Duitse immigrant in het 19de eeuwse Suriname.