Geen laag te hoog

Op 2 september 1932 kozen twee Fokkers D.VII van de Luchtvaartafdeeling (LVA), de voorloper van de Koninklijke Luchtmacht, vanaf een hobbelig weilandje bij Reykjavik op IJsland het luchtruim. De eerste uitzending van de Nederlandse luchtmacht was een feit. Het was geen gemakkelijke uitzending. Onder vaak zeer zware weersomstandigheden verrichtte het Detachement IJsland, bestaande uit 1e luitenant-vlieger J.H. van Giessen, wachtmeester-vlieger H. Bosch en sergeant-vliegtuigmaker C. van der Leden, vergezeld door hun gezinnen, zijn taak. Deze bestond uit het een jaar lang maken van hoogtevluchten tot wel 7000 meter om zo meteorologische gegevens te vergaren. 

Snijdende poolwinden en een lange winter met weinig daglicht waren op de grond al geen pretje, in de lucht hadden de vliegers ook te maken met ijsafzetting, vaak ongekende turbulentie en extreme kou. Een open cockpit zonder voorzieningen als radio, verwarming, functionerend kompas, adequate zuurstofvoorziening en parachute, maakte het vliegen uitzonderlijk zwaar. Naar huidige maatstaven zouden deze vluchten überhaupt niet mogen plaatsvinden!



De KNMI-meteoroloog dr. H.G. Cannegieter kwam in 1930 op het idee voor het verkennen van de hogere luchtlagen in het poolgebied tijdens het Tweede Internationale Pooljaar 1932-1933, militaire vliegtuigen in te zetten. Het KNMI en de LVA hadden namelijk al, eerst incidenteel en vanaf 1917 structureel, een samenwerkingsverband voor het maken van weervluchten tot boven de 5000 meter. Hierdoor kon het KNMI steeds beter onderbouwde weersverwachtingen opstellen. Deze samenwerking was toen uniek in de wereld.

De uitzending had in tegenstelling tot alle latere uitzendingen van de Koninklijke Luchtmacht geen militair of humanitair karakter, maar een puur wetenschappelijke. 

Het Detachement verstrekte ook aan de Italiaanse luchtmachtgeneraal Italo Balbo die met 24 watervliegtuigen vanuit Italië via IJsland onderweg was naar Chicago, weerkundige informatie. Ook ontmoetten Van Giessen en zijn mannen Charles Lindbergh die in opdracht van een Amerikaanse luchtvaartonderneming potentiële intercontinentale luchtroutes onderzocht. 
Aan de hand van archiefonderzoek en uniek materiaal uit de nalatenschap van de  hoofdrolspelers schetst de auteur de ontwikkeling van de samenwerking tussen het KNMI en de LVA, resulterend in de uitzending en inzet van het Detachement IJsland.

Mede dankzij Van Giessen, Bosch en Van der Leden is nu informatie over weersomstandigheden boven IJsland voorhanden en zijn weerkaarten voor een veilig vliegverkeer beschikbaar waardoor intercontinentale vluchten naar Amerika mogelijk zijn geworden.