Heimwee naar Heerlen

Dichter, publicist, onderwijsvernieuwer, vertaler, germanofiel, flamingant, stille kracht en inspirator: allemaal etiketten die op Dautzenberg kunnen worden geplakt. Wat Dautzenberg (1808-1869) interessant maakt, is zijn opmerkelijke combinatie van meerdere rollen in het cultuurleven van de nog naar zijn weg en identiteit zoekende jonge natiestaat België. Hij maakte onderdeel uit van een pioniersgeneratie.
Wellicht is hij het bekendst gebleven als één van de dichters van de Vlaamse Beweging, zij het met een bescheiden oeuvre. En hij is niet vergeten. Regelmatig worden gedichten van hem opgenomen in latere bloemlezingen, zoals in de bekende bloemlezing van Gerrit Komrij.
Op latere leeftijd kreeg hij weer belangstelling voor zijn oude vak: het onderwijs. Niet alleen werd hij medeoprichter van een tijdschrift voor onderwijzers, hij publiceerde ook over de geschiedenis van het nog prille België (Vlaanderen), vaak met een duidelijk moraliserende en pedagogische inslag.
Eén eigenschap kan niemand Johan Michiel Dautzenberg ontzeggen: de liefde voor zijn Limburgse geboortegrond, en vooral zijn geboortedorp. In vele gedichten figureert Heerlen - direct en indirect - als het idyllisch ijkpunt van zijn jeugd. Zijn heimwee naar Heerlen duurde zijn leven lang, en loopt als rode draad door deze publicatie.