Ontwerp is politiek

Wouter Vanstiphout, bijzonder hoogleraar op de VROM-leerstoel Ontwerp en Politiek aan de Technische Universiteit Delft, betoogt in een vlammend en sprankelend essay dat in onze tijd als nooit tevoren ruimtelijke planning en stedenbouwkundig ontwerp ingezet worden om politieke doelen te behalen. Ruimtelijk beleid is een zichzelf en de ruimtelijke ordening in stand houdende machinerie geworden, die er niet meer in slaagt om te werken vanuit de opgaven die de maatschappij stelt. Door de verstedelijking manifesteren maatschappelijke kwesties zich ook ruimtelijk. De economische crisis, de ecologische crisis, de leiderschapscrisis en de sociaal-culturele crisis zijn ook ruimtelijke crises. Het maken van politieke keuzes wordt ruimtelijk: het wordt ontwerp. 

Stedenbouwers hebben de maakbaarheid en het model-denken afgezworen ten gunste van een relativistisch contextualisme, terwijl de werkelijke productie van steden nog even modernistisch en 'maakbaar' verloopt als voorheen. Met andere woorden: de stedenbouwer is de controle over zijn eigen politieke overtuiging verloren. De afkeer van maakbaarheid werkt als een ideologisch vaccin, dat de stedenbouwer in staat stelt dienstbaar te zijn jegens om het even welke vraag van om het even welke opdrachtgever met om het even welk politiek doel, zelfs als de maakbaarheid van de maatschappij het doel is.

De stedenbouwer, betoogt Wouter Vanstiphout tenslotte, zou zich minder moeten laten inspireren door wat er vroeger zoal gemaakt werd, maar meer door de vragen, waarom er ontworpen werd, en voor wie. De morele overtuiging, waarmee in het verleden werd gestreden om het juiste ontwerp van de stad, als een vorm van verzet tegen een allesverwoestende technocratie, is een prikkelend voorbeeld voor het ruimtelijk beleid in zijn huidige staat... prikkelend als een geseling.