De leeuw van Vlaenderen

De Leeuw van Vlaenderen of de Slag der Gulden Sporen van de 26-jarige Hendrik Conscience verscheen op 31 december 1838. Het is de eerste romantische ridderroman uit Vlaanderen en vormt het begin van de moderne Vlaamse literatuur.

Het boek verwierf een immense populariteit, niet in het minst omdat het de Vlamingen een hart onder de riem stak in het almaar meer verfransende België. Voor de nog jonge auteur betekende De Leeuw de start van een glorieuze carrière. Conscience (1812-1883) ging de geschiedenis in als 'de man die zijn volk leerde lezen'.

Tot nu toe zijn er van De Leeuw van Vlaenderen meer dan zeventig verschillende uitgaven verschenen in het Nederlands. Nog tijdens het leven van Conscience werd de roman al vertaald in het Duits, Engels en Frans en later onder meer ook in het Afrikaans, Deens, Esperanto, Fins, Pools, Roemeens en Servo-Kroatisch. Verder werd De Leeuw talrijke malen bewerkt voor theater en film en kende het verhaal adaptaties in stripvorm.

De tweede druk uit 1843 werd aanzienlijk veranderd. Ver wij zingen naar seks en erotiek verdwenen en pittig taalgebruik werd afgezwakt. Ook motto's moesten het ontgelden en werden vervangen door moreel meer aanvaardbare teksten. Bovendien werd het liberale voorwoord van Conscience geschrapt, zodat het boek netjes binnen de nieuwe (rechtse, katholieke) maatschappelijke krijtlijnen paste. De roman mocht in de nieuwe versie zedelijk dan al meer geschikt zijn voor de beoogde lezers, het verhaal was wel uit balans geraakt en ontdaan van zijn oorspronkelijke naturel. Jammer genoeg is het deze aangepaste, enigszins verminkte druk van De Leeuw waarop de meeste latere uitgaven zijn gebaseerd en die de voorbije generaties hebben gelezen.

In 2002 verzorgde Edward Vanhoutte een tekstkritische editie van de eerste druk, mede gebaseerd op zijn onderzoek van de handschriften en brieven van Conscience in het Letterenhuis. Voor de reeks Letteren huis publicaties herzag Vanhoutte deze inmiddels uitverkochte Lannoo-uitgave en herschreef hij zijn uitgebreide verantwoording. Hiermee wordt Hendrik Consciences oorspronkelijke en veruit beste versie van De Leeuw van Vlaenderen in de best mogelijke  conditie beschikbaar.

Edward Vanhoutte is coördinator Onderzoek en Publicaties aan de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde (KANTL) waar hij het Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie (CTB) leidt. Hij bezorgde tekstedities van onder meer De teleurgang van den Waterhoek van Stijn Streuvels en Kleine Reeks van Hugo Claus, en schrijft theoretische bijdragen over teksteditie en -genese, editie wetenschap, humanities computing en de digitale menswetenschappen.

De reeks Letterenhuispublicaties is een initiatief van het Letterenhuis in Antwerpen in samenwerking met Uitgeverij ASP. De uitgaven in deze serie - tekst- en brievenedities, studies en andere publicaties - zijn gebaseerd op literatuurwetenschappelijk onderzoek en hebben betrekking op literair archief dat in het Letterenhuis wordt bewaard en op deze manier toegankelijk wordt gemaakt.