De boer van Parijs

'Nieuwe mythen ontstaan bij elke stap die we zetten. Daar waar de mens heeft geleefd, daar waar hij leeft, neemt de legende een aanvang. Ik wil mijn gedachten alleen nog wijden aan die geminachte transformaties. Het moderne levensgevoel verandert van dag tot dag. Een mythologie krijgt vorm en lost op. Dit is een wetenschap van het leven die is voorbehouden aan wie onervaren is. Dit is een levende wetenschap die zichzelf in het leven roept en zichzelf om het leven brengt. Is het mij nog gegund -ik ben al zesentwintig- om aan dat mirakel bij te dragen? Zal ik het gevoel voor alledaagse wonderen nog lang deelachtig zijn?'

Als boer van Parijs loopt Aragon rond in de passage de l'Opéra, een negentiende-eeuwse galerij bedreigd door sloop voor de boulevard Haussmann. Zijn omzwervingen brengen hem van de passage met haar kappers en schoenpoetsers, bordelen en badhuizen, cafés en theatertjes, affiches en etalages, naar het nachtelijke park van de Buttes-Chaumont, waar hij bezocht wordt door het spook van de liefde. In één moeite schetst hij een portret van de surrealistische avantgarde in het Parijs van de jaren twintig.

De boer van Parijs (1926) geldt als een klassiek hoogtepunt van het surrealisme, maar is anno 1998 bepaald geen literaire lijkschouwing. In een onthutsend modern aandoende mengeling van genres en stijlen-essay, reisverhaal, prozagedicht, filosofisch traktaat, naturalistische beschrijving, collage en montage-geeft Aragon vorm aan zijn poëtische sensibiliteit. Zijn variant van het surrealisme heeft niets van doen met de associatieve wijdlopigheid van het 'automatisch schrijven', maar is zinnelijk, concreet, onstuimig en soms haast profetisch van toon. De twee teksten die de kern van het boek uitmaken, De passage de l'Opéra en Natuurgevoel in de Buttes-Chaumont, tonen het Parijse landschap zoals het voorbijtrekt aan de nu eens verrukte, dan weer onaangedane ogen van Aragon, de boer-dichter wiens blik de meest platvloerse dingen verheft. Ze zijn omlijst door twee kortere teksten, Voorwoord bij een moderne mythologie en De droom van de boer, inleiding en conclusie, vertrekpunt en eindpunt van Aragons mythische omzwerving, waarin hij zijn opwekking tot de 'moderne luister van het onalledaagse' rechtvaardigt met een pleidooi voor een poëtische fenomenologie van de alledaagsheid en tegen de dode letter van logica en rationalisme.

Schitterend vertaald (en van een nawoord voorzien) door meestervertaler Rokus Hofstede.