Duivels plezier en satanisch medelijden

In 1986 publiceerde Martien J.G. de Jong zijn verrassende essay De waarheid (?) omtrent Richard Simmillion of De onvoltooide autobiografie van Willem Frederik Hermans. De Jong identificeerde een aantal verspreid verschenen en deels ongebundeld gebleven teksten van W.F. Hermans als onderdelen van diens levensverhaal, dat echter nooit in zijn geheel werd geschreven. Hij kreeg volledige bijval van Hermans zelf. Die nam niet alleen een eerste bundeling van zo goed als vergeten teksten in overweging, maar zelfs een herordening van zijn verhalen, met als gevolg de ontmanteling van het inmiddels klassiek geworden boek Een wonderkind of een total loss. Zo ver is het niet meer gekomen. Wel heeft W.F. Hermans in de laatste jaren van zijn leven een aantal door De Jong besproken autobiografische teksten uit de vergetelheid gered en alsnog gebundeld. Postuum verscheen in 2005 bovendien een apart boek van W.F. Hermans waarin de verhalen zijn verzameld die door De Jong werden gekwalificeerd als 'Richard-verhalen'. Hermans zou niet W.F. Hermans zijn geweest, als hij achteraf toch niet het een en ander had aan te merken op De Jongs essay; en De Jong ware niet Martien J.G. de Jong als hij de post scriptum-kritiek van Hermans klakkeloos had aanvaard. In dit nieuwe boek geeft Martien de Jong een amusant verslag van zijn latere aanvaring met W.F. Hermans, maar niet dan na een diepgaande bespreking van diens literaire werk. Het resultaat is een onthullende poging om de schrijverspersoonlijkheid te doorgronden van een auteur die wordt beschouwd als een der belangrijkste figuren uit onze twintigste-eeuwse letterkunde.