Culturele draagkracht

Architectuur is  altijd een  gebonden  kunst  geweest,  dienend  aan de gebruiker.  Daarom zijn  eenmaal opgeleverde gebouwen  binnen zekere  constructieve en esthetische kaders  veranderbaar in de loop  der  tijd. 
Ook bij monumenten zijn  de gebruikswaarde en de veranderbaarheid voortdurend aan de orde.  In restauraties of renovaties   wordt  pas geïnvesteerd als er redelijk zicht  is op een duurzaam, in de zin van langdurig, gebruik  in de naaste toekomst. De  eisen  van  vandaag  vergen  aanpassingen  in  de bouwwerken van  gisteren  of  van  eeuwen  terug.  Die interventies kosten  geld, maar  soms  ook  verlies   van  oorspronkelijke  monumentwaarden.
In de afgelopen decennia is het accent meer en meer verschoven van het traditionele restaureren naar het vormgeven van het nieuwe, onder de noemer 'Re-Architecture'. Daarbij  komt wel eens de vraag op hoeveel er na de interventie nog van het oorspronkelijke monument over is gebleven. Soms kan een monument een architectonisch sterk  contrasterende toevoeging  nauwelijks verdragen. In andere gevallen blijken de marges voor modernisering veel ruimer  te zijn.
In  de praktijk blijkt er  veel onduidelijkheid te  heersen  over de ruimte die er is voor verandering. Voor opdrachtgevers en ontwerpers is de hoofdvraag welke veranderingen toelaatbaar zijn. Zij zoeken  letterlijk en figuurlijk de ruimte voor  verandering in  het gebouwde  erfgoed,  maar missen vaak het  instrumentarium en het vocabulaire om de zoektocht te  beginnen.  Daarom is er behoefte aan een nieuw  begrippenkader voor architectonische interventies, naast  het  al  bestaande  voor  het  restaureren van monumenten.
Het begrip  'culturele draagkracht' lijkt door de combinatie van drie  associatievelden - cultuur, maatschappij, natuurkunde - altijd een   aanknopingspunt    te    bieden   voor   een   gesprek   over   de kracht  en kwetsbaarheid van een monument  en zijn  directe omgeving. Maar  er bestaat nog geen eenduidige definitie van dit begrip. In  een  tiental bijdragen laten  auteurs  van  verschillende disciplines  hun inzichten en ervaringen spreken  over de mogelijke betekenis  en bruikbaarheid van 'culturele draagkracht' bij discussies over  architectonische interventies. In het  verlengde hiervan ligt ook een ruimere interpretatie van het begrip duurzaamheid dan alleen  het  energiezuinig maken  van  reeds  bestaande  gebouwen.
Feitelijk is de  zoektocht naar  de  tolerantie voor  verandering bij gebouwd erfgoed allang begonnen. Het begrip 'culturele draagkracht' behoeft  hiervoor  een theoretische verdieping en een nadere omschrijving, al dan niet in relatie tot  weerstand  en bezwijklast.