"Chacun son Marcel"?

Vaak verguisd, door velen bewonderd, hoe je het ook wendt of keert, Marcel Duchamp is zonder twijfel de meest invloedrijke kunstenaar van de twintigste eeuw. Zijn principe van het readymade kunstwerk, een industrieel object dat de kunstenaar met zijn handtekening de kunstwereld binnenloodst, inspireerde meer dan veertig jaar later de kunstenaars van Pop Art en Concept Art. Zijn voorbeeld leeft nog voort in het werk van kunstenaars als Jeff Koons en bij een nieuwe Concept-generatie. In dit boek, waarmee de auteur promoveerde in 2015 aan de Universiteit van Leiden, wordt de betekenis van Duchamp losgekoppeld van de receptie die sinds de jaren zestig prevaleert. In plaats daarvan probeert de schrijver te reconstrueren wat de oorspronkelijke beweegredenen van Duchamp mogelijk waren bij het maken en bedenken van zijn werk. Dat doet hij aan de hand van niet eerder gepubliceerd materiaal van tijdschriften, advertenties, reisgidsen en boeken, die nagenoeg gelijktijdig met de werken verschenen tussen 1912 en 1923. In die context blijken de readymades niet ‘onverschillig’ gekozen zoals Duchamp het later altijd deed voorkomen. Het Fietswiel op een krukje en Het Urinoir zouden wel eens ‘leesbaar’ kunnen zijn als een woordspel of als een grap over de kunst uit zijn omgeving. Dat ‘bewijsmateriaal’ is in het boek ook opgenomen als illustratie van de tekst in meer dan honderd afbeeldingen. Eerder was die documentatie te zien in de tentoonstelling Marcel Duchamp, Kunstenaar – Knutselaar in het Museum Boijmans Van Beuningen.