Universele rechten, lokale gevechten

UvA/ oratie Rechtsgeleerdheid, vrijdag 17 april 2009

Voor de zittende Sudanese president Al-Bashir geldt een internationaal arrestatiebevel. België en Senegal bakkeleien in Den Haag over de berechting van de voormalig Tsjaadse dictator Habré. In haar oratie stelt Barbara Oomen dat het de wereldgemeenschap steeds meer menens is met de mensenrechten. Paradoxaal genoeg vraagt dit proces van universalisering van de mensenrechten lokale verankering. De nadruk op traditionele' rechtspleging na ernstige mensenrechtenschendingen vormt hiervan een voorbeeld. Oomen stelt dat zowel de wereldgemeenschap in wording als lokale gemeenschappen het monopolie op geweld, dat volgens de Duitse socioloog Max Weber alleen staten kenmerkte, doorbreken. Daarbij bespelen zij elk andere rechtsregisters: straffen naast verzoenen, herstel naast waarheidsvinding. Dit samenspel van rechtsregisters is het domein van het rechtspluralisme. Zij stelt vragen over de constituerende effecten van universele rechten - wat doen deze met individuele identiteiten en met gemeenschappen - en over de legitimiteit van de globaliserende strafrechtspleging. Oomen stelt de vraag tot welke lokale gevechten universele rechten leiden.