Entering the black box

In zijn tweede fotoboek onderzoekt documentair fotograaf en psycholoog Jos Jansen de mystiek van hightech research. Hij wist zichzelf toegang te verschaffen tot de High Tech Campus Eindhoven, een 'open' maar toch zwaar beveiligde wereld, waarbinnen hij de relatie tussen mens en technologie exploreert. Jansen richt zich in het bijzonder op drie belangrijke aspecten van modern wetenschappelijk onderzoek: schaal, complexiteit en abstractie. Op een associatieve wijze toont hij fragmenten uit een wereld die tegelijkertijd vervreemdend, fascinerend en ondoorgrondelijk is.

Miniaturisatie is een belangrijke drijvende kracht in modern hightech onderzoek, dat steeds vaker plaatsvindt op nano- en soms zelfs atoomniveau. Hiermee bereiken onderzoekers een diepte die alleen nog kan worden gerepresenteerd door wiskundige formules en schaalmodellen. Dit gebied, door de Franse wetenschapsantropoloog Bruno Latour aangeduid als de 'black box', is het terrein waar wetenschap volgens hem 'donker' wordt.

Jos Jansen: "Wekenlang observeerde ik onderzoekers, ronddwalend in artificiële landschappen, waarbij ik mij voortdurend afvroeg: wat zijn ze aan het doen, wat is de samenhang en in welk groter geheel past het? De complexiteit en abstractie waren zo immens dat steeds weer nieuwe vragen naar boven kwamen. Wat kleiner dan klein leek te zijn bleek, als je erop inzoomde, de grootte te hebben van sterrenstelsels op nanoniveau. En binnen die sterrenstelsels bevonden zich naar alle waarschijnlijkheid weer nieuwe sterrenstelsels. Ik zag hoe onderzoekers en technologie bijna samensmolten en hoe het soms leek dat de technologie de positie van de mens overnam. Mijn onderzoek naar de mystiek van hightech onderzoek leidde mij uiteindelijk naar de essentiële vraag over de relatie tussen technologie en mens: wie beheerst wie?"

Jos Jansen woont en werkt in Nederland. Hij studeerde af in de psychologie van massacommunicatie en organisatiepsychologie aan de Universiteit van Nijmegen, Nederland, en had een uitgebreide carrière in het bedrijfsleven gericht op gedrag in organisaties en communicatie. In 2012 studeerde hij cum laude af in de documentaire fotografie aan de AKV St Joost, Academie voor Kunst en Vormgeving in Breda, Nederland. Momenteel volgt Jos Jansen een internationale Masters in de documentaire fotografie en film.