Worm en donder

Deel IV uit de reeks Geschiedenis van de Nederlandse literatuur.

Heel wat achttiende-eeuwse romanfiguren zwerven bij maanlicht door donkere bossen. Daar horen ze soms de donder dreigend ratelen. Dan beseffen ze: de mens is in het oneindige universum niet meer dan een miserable worm. Maar wat een bont gevarieerd schouwspel levert het woelen en wurmen van de menselijke samenleving op! Schrijvers en dichters kijken er gefascineerd naar. Maanreiziger en schipbreukeling, kluizenaar en patriot, hoer en dominee, edelman en schuinsmarcheerder - ze bevolken allen de wereld van Worm en donder. Achttiende-eeuwse schrijvers zijn onderzoekers. Ze verkennen niet alleen de wetten der natuur en die van de samenleving, ze proberen ook de werking van de menselijke geest te doorgronden. Met hun nieuw verworven kennis willen ze de wereld verbeteren. Literatoren zetten alle denkbare genres, stijlsoorten en vertelvormen in om hun idealen te verwezenlijken. Maar wanneer de strijd dreigt te ontaarden in een totale burgeroorlog, blijkt dat de wereld minder maakbaar is dan ze dachten.

De literatuur- en cultuurhistorici Inger Leemans (Vrije Universiteit Amsterdam) en Gert-Jan Johannes (Universiteit Utrecht) staan garant voor een brede, cultuurhistorische benadering van de literatuur.