Perzische brieven

Direct bij verschijnen in 1721 was Perzische brieven een overdonderend succes en dat is sedertdien zo gebleven. Deze roman in briefvorm behoort tot de klassieken van de wereldliteratuur en wordt in talloze talen nog altijd met plezier gelezen. Het is een van die zeldzame boeken waarvan de literaire kwaliteit en filosofische waarde elkaar evenaren.

In de gefingeerde briefwisseling van Usbek en Rica - twee Perzen in Parijs - met hun vrienden in Perzië levert Montesquieu een sprankelende beschrijving van het Europese leven in de achttiende eeuw. Usbek en Rica kijken in de wereldstad Parijs hun ogen uit. Met een onbevangen blik slaan ze gade wat er gebeurt op straat, in het theater, in de salons en cafés. Ze doen in alle onschuld verslag van hun ontmoetingen en belevenissen, maar voor de goede verstaander is duidelijk dat er flink wat kritiek wordt geleverd op de samenleving die ze aantreffen. Verder wordt de spot gedreven met de menselijke dwaasheid, die van alle tijden is en die ertoe leidt dat men zich in maatschappelijke keurslijven perst of onmogelijke dromen najaagt. Maar in deze roman tekent Montesquieu ook de kaart van de nieuwe wijsbegeerte. Rationalisme, tolerantie, vrijheid, verlangen naar recht en rechtvaardigheid, het zoeken naar geluk, politieke en religieuze redelijkheid... de complete filosofie van de Verlichting komt trefzeker aan de orde.

Montesquieu is een voortreffelijke auteur. Iedere briefschrijver geeft hij een eigen toon en karakter. Satirische schetsen en journalistieke verslagen wisselt hij af met serieuze beschouwingen, parodieën, gevoelsuitingen en exotische vertellingen. Zijn observaties van de menselijke eigenaardigheden zijn en blijven scherpzinnig en humoristisch. En altijd is er die heldere stijl, lichtvoetig en speels, die van Perzische brieven een tijdloos meesterwerk maakt. Perzische brieven is de eerste volledige moderne uitgave in het Nederlands van Lettres Persanes, vertaald en van een nawoord voorzien door Jeanne Holierhoek.