De laatste regel

Een vader gaat dood. De zoon belandt in het ziekenhuis. Maagzweer. Hij ligt er beschermd, tegen het leven, tegen de dood. Maar hij moet er weer uit. Naar zijn vrouw. Naar zijn dochter. Naar de drank. Naar zijn kleine huis in het meer en meer door de hoofdstad bedreigde en opgeslokte dorp, naar zijn werk, dat van schrijver, scenarioschrijver. Niets lukt. Niets wil. Hij vecht met zijn vrouw. Die met zijn zus. Dochterlief verhuist naar oma. Hij bezoekt een kuuroord. Hij gaat vreemd. Hij schrijft aan een kansloze liefdeskomedie, over de don juan en de jonge, onbedorven vrouw...

De laatste regel is een grote, aardedonkere en toch lichtvoetige roman, die in 1982 door de mazen van de censuur glipte. En die in Slowakije na de Fluwelen Revolutie nooit meer uit druk is geweest. De lezer snakte - en snakt - naar de herkenning van de echte wereld en het echte leven, zonder ratio, waarin de wil en de wens van de mens weinig tot niets vermag, waarin alleen het plichtsbesef heerst, en de gevangenschap in de geschiedenis. Waaruit alleen het einde de bevrijding brengt.

Rudolf Sloboda (1938-1995) - romancier, dichter en dramaturg. De roman Rozum werd eerder vertaald in het Bulgaars, Pools, Tsjechisch, Russisch, Sloveens en Servisch.