Tunnelzicht

Tunnelzicht is bijna zeker een roman. Toch is het, ondanks het vermoeden dat een hele tunnel in vlammen op zal gaan, wellicht geen (literaire) thriller. Omdat er tegen de draad van het verhaal naar verklaringen wordt gezocht. Verklaringen van wat ons drijft in deze tijd. Een beetje zoals Freud in 1930 in zijn Onbehagen in de beschaving. Maar dan wetenschappelijker en minder mythisch.

Het verhaal. In de langste tunnel, in het bange hart van Europa, staat alles stil door een dodelijk ongeval. In die onderwereld krijgen 19 personages 63 minuten om de juiste keuzes te maken. We bevinden ons in de hoofdstad, in de vroege zomer van 2014, in een land dat even versteend is als het verkeer. De eerste Syrië-strijders zijn naar huis teruggekeerd, terwijl iets wat weldra I.S. zal heten onze jongeren blijft aantrekken. Op een monsterproces staan een ronselaar en een 40-tal Jihad-strijders terecht. Er dreigen aanslagen vanuit het nieuwe kalifaat, waar 'onze' afgedwaalde moslimjongens bestookt worden door 'onze' F16-bommenwerpers. De regeringsvorming sleept aan. De aanhoudende crisis voedt de vrees en de achterdocht. Er is verontwaardiging over buitensporige ontslagpremies voor CEO's en 'LuxLeaks' belasting ontwijking. En dan loopt alles helemaal vast in de tunnel die leidt naar het zakendistrict, de ambassades, de politieke machtscentra, de kunstberg en het justitiepaleis. In de file ziet één iemand onmiskenbare voortekenen: over weinige minuten wordt op de knop gedrukt die de hele tunnel in lichterlaaie zal zetten.

Een poging tot verklaring. Freud zag onze beschaving verstrengeld en verscheurd door twee simpele oervaderlijke driften: lust en woede. De nieuwe (hersen)wetenschappen onderscheiden ondertussen zeven en wellicht zelfs elf oervaderlijke en oermoederlijke driften en drijfveren. Is het niet ironisch dat onze 21ste eeuw nog steeds voornamelijk wordt aangedreven door Freuds oervaderlijke driften, lust en woede, weliswaar aangevuld met walging, angst, machtsplezier en statusangst, en ook nog met de enige negatieve oermoederlijke emotie verlatingsangst? Tunnelzicht is het eerste deel van de P-Cyclus: een reeks romans en essays over de wetenschap van wat ons drijft. Als die wetenschap steeds duidelijker aangeeft dat onze hersenen, onze relaties en onze wereld bestaan uit wijdvertakte netwerken, dan dringt de vraag zich steeds urgenter op: Wat trekt er aan de touwtjes?