op zoek naar de kiezers

Gemeenteraadsverkiezingen zijn een belangrijk moment voor de lokale afdelingen van politieke partijen. Zij moeten beslissen of ze onder de eigen vlag opkomen of de krachten bundelen met andere partijen. Zij moeten kandidaten zoeken om de lijsten samen te stellen. Ze moeten beslissen of ze een regionale of een louter lokale campagne zullen voeren. En wanneer de uitslag bekend is - en vaak ook al vroeger - gaan ze op zoek naar de mogelijkheden om deel uit te maken van het volgende gemeentebestuur. De gemeenteraadsverkiezingen zijn dus een uitgelezen moment om te kijken hoe politieke partijen op het lokale niveau functioneren.

De interuniversitaire onderzoeksgroep PARTIREP, die patronen van politieke participatie en representatie bestudeert, stuurde tijdens de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2012 een vragenlijst naar alle voorzitters van alle lokale afdelingen in alle Belgische gemeenten. Daarin werd teruggekeken op het bestuur dat in 2006 gevormd werd, en gepeild naar de plannen voor oktober 2012. De neerslag daarvan staat in dit boek. Het brengt verslag uit van de wijze waarop de lokale politici op zoek gaan naar de kiezers. Hoe actief zijn lokale afdelingen en maakt dat enig verschil uit voor de uitslag die ze behalen? Wanneer worden er kartels gevormd en waarom? Hoe worden de lijsten samengesteld? Hoeveel ruimte is er daarbij voor kandidaten van niet-Belgische origine, en spelen zij ook echt een rol in de lokale afdelingen? Hoe kijken de lokale voorzitters terug op twintig jaar genderquota? Hoe worden de coalities gevormd? Welke is de plaats van voorakkoorden daarin? Wat verklaart dat sommige processen van coalitievorming (veel) langer duren dan andere? En hoeveel ruimte zien de partijen voor andere dan alleen maar de electorale participatie van de burgers?

Van gemeentelijke politiek is bekend dat die sterk gedomineerd wordt door personen. Toch valt het op dat voor vele van deze vragen het antwoord verschillend is al naargelang van de partij waarnaar gekeken wordt. Ideologische verschillen vertalen zich in vele van de strategische en inhoudelijke keuzes die lokale afdelingen maken.