Meertaligheid als cement van de stedelijke samenleving

In 1997, vijftig jaar na de laatste talentelling, startte het toenmalige Centrum voor de Interdisciplinaire Studie van Brussel (de voorloper van het huidige BRIO), met de voorbereidingen van het eerste taalbarometeronderzoek. Het was het eerste wetenschappelijk surveyonderzoek dat trachtte een representatief beeld te schetsen van de Brusselse taalsituatie. In dat onderzoek werd gepeild naar taalkennis, taalgebruik binnen verschillende contexten en naar de impact van taal op de attitudes van de Brusselaars. Inmiddels zijn we aan de derde taalbarometer toe. In een steeds kleurrijker en internationaler Brussel komt de relatie tussen taal en identiteit en de vraag naar een 'sense of belonging' meer en meer centraal te staan, zowel in het wetenschappelijke als in het politieke discours. Over welk aspect men het in Brussel ook heeft, men kan niet om de taaldiversiteit als basis voor de sociale verwevenheid van de Brusselse samenleving heen. De uitdaging op zowel politiek als maatschappelijk gebied is leren omgaan met deze diversiteit. Dit boek gaat dieper in op deze complexe (taal)relaties en de dynamiek van een meertalige en multiculturele stedelijke omgeving.

Het taalbarometeronderzoek heeft een exploratief karakter en tracht vanuit een taalsociologische invalshoek die ontwikkelingen binnen Brussel in kaart te brengen. In die zin is het een permanent 'work-in-progress'. Het vormt de wetenschappelijke basis voor verder studiewerk gericht op het uitdiepen van taalverschuivingsprocessen, het kaderen van de maatschappelijke dynamiek en inherente politieke implicaties en het ontrafelen van de taalsociologische impact van de diversiteit op het stadsleven. Het is tevens een basis voor vergelijkend onderzoek met andere Belgische en buitenlandse steden en regio's. Maar uiteraard wil het BRIO-taalbarometeronderzoek ook de nodige stof tot reflectie bieden om het maatschappelijk debat in en over Brussel als kleine wereldstad te voeden.

Rudi Janssens (1962) is als docent en senior researcher verbonden aan het Brussels Informatie-, Documentatie- en Onderzoekscentrum (BRIO) van de Vrije Universiteit Brussel waar hij als taalsocioloog verantwoordelijk is voor het taalbarometeronderzoek. Hij werkt onder meer rond taalgebruik in meertalige en multiculturele steden en regio's, de impact van taalpolitiek op de publieke ruimte, het onderwijs in een meertalige omgeving en de relatie tussen taal en identiteit. Hij is tevens lid van de Raad van Bestuur van het Brussels Studies Institute (BSI) en het Huis van het Nederlands in Brussel.