De zaak van de dieren tegen de mensen

•Een pareltje uit de klassieke Arabische letteren

Hoewel dit boek ruim duizend jaar geleden is geschreven, is het nog verbazend actueel — door het thema, en ook door zijn levendigheid, frisheid en humor. 

'De zaak van de dieren tegen de mensen' is onderdeel van het omvangrijke werk dat bekend is als ‘De verhandelingen van de Zuivere Broeders van Basra’. Deze Broeders vormden een genootschap van vrijzinnige filosofen. In hun ‘Verhandelingen’ geven zij vanuit hun specifieke visie een overzicht van de verschillende takken van filosofie en wetenschap. Om ingewikkelde zaken begrijpelijk te maken bedienen zij zich soms van metaforische vertellingen. 'De zaak van de dieren tegen de mensen' is er daar een van.

De dieren zijn het beu om door de mens opgejaagd en onderworpen te worden, hun leefgebieden te zien verdwijnen en als last-, jacht- en slachtdieren te dienen zonder dat daarvoor een rechtsgrond is. Zij besluiten een proces tegen hun kwelgeesten te beginnen en vinden de koning van de djinns bereid als rechter op te treden. Aangezien hij mens noch dier is, is hij geen partij in het conflict en daarom bij uitstek geschikt om zich op basis van aangrijpende pleidooien van de dieren en arrogante betogen van de mensen een afgewogen oordeel te vormen. De dieren laten zien dat zij, in tegenstelling tot de mensen, in harmonie leven met de natuur en met Gods bedoeling van de schepping. Hun aanklacht is sterk, hun argumenten zijn overtuigend, maar uiteindelijk delven ze het onderspit.


Uit het Arabisch vertaald door Remke Kruk