Jan Tinbergen; een econoom op zoek naar vrede

Jan Tinbergen is zonder twijfel Nederlands grootste en bekendste econoom. Hij won in 1969 de eerste Nobelprijs voor de economie. Als oprichter van het Centraal Planbureau en uitvinder van de macro-economische modellen wordt Tinbergen vaak herinnerd als de architect van modern technocratisch beleid, de expert bij uitstek die boven de partijen stond. Maar Tinbergen was allereerst socialistische idealist en maatschappelijk bewogen wetenschapper. 

Tinbergens werk stond altijd in dienst van het realiseren van zijn idealen: het bestrijden van armoede en werkloosheid, een rechtvaardige inkomensverdeling, de internationale vrede en de strijd voor een beter milieu. Tinbergen worstelde om die idealen te verenigen met zijn wetenschappelijke werk en zijn positie als vooraanstaand nationaal en internationaal beleidsadviseur. De spanningen die hieruit voortvloeiden gaven kleur aan zijn leven en werk, waarin wetenschap soms een politiek wapen was, maatschappelijke problemen altijd richting gaven aan zijn economische bijdragen en waarin waardevolle kennis steeds meer gelijk kwam te staan aan economische expertise in dienst van de staat. 

De grenzen van Tinbergens maakbaarheidsideaal en zijn werk kwamen naar voren in zijn activiteiten op het gebied van de ontwikkelingseconomie in onder andere Turkije en Indonesië. De idealen die Tinbergen kende uit zijn socialistische jeugd maakten steeds meer plaats voor angst voor de toekomst en een poging om de samenleving van bovenaf te besturen, met regelmatig zelfs antidemocratische trekjes.