Vrijmetselaarij in Maastricht

Over weinig broederschappen bestaat zo'n massa mythes, legenden en misvattingen als over de Vrijmetselarij. Gérard Dielemans heeft jarenlang authentieke bronnen onderzocht dat versnipperd in talloze archieven lag. De reconstructie van de feitelijke omstandigheden bleek niet altijd even eenvoudig. Toch is het mogelijk gebleken veel witte vlekken en evenzo vele mythen van de Maastrichtse maçonnieke geschiedenis weg te werken en tot juiste proporties terug te brengen.

De geschiedenis van de Vrijmetselarij in Maastricht begint eigenlijk al lang vóórdat zij officieel in 1717 in Londen van start gaat. Immers de eerste vrijmetselaar waarvan de opname in 1641 is genotuleerd, de Schot Robert Moray, verbleef van 1657 tot 1660 in Maastricht om er te adviseren bij de bouw van het stadhuis op de Markt.

De geschiedenis van de vele loges en kapittels die in Maastricht werkzaam zijn geweest, is in een breder kader geplaatst tegen de achtergrond van sociaal-maatschappelijke, militaire en historische gegevens. Deze laatste kregen in het bijzonder aandacht omdat Maastricht door zijn zuidelijke ligging een geheel andere geschiedenis heeft gekend dan het noorden van Nederland. Het is niet verwonderlijk dat in het boek ook veel over het prins-bisdom Luik en Frankrijk geschreven wordt. Overigens worden ook enkele algemene maçonnieke onderwerpen van de Nederlandse Orde die nauwelijks beschreven zijn, behandeld.

In afzonderlijke hoofdstukken wordt verder nog uitgebreid aandacht gegeven aan de houding van met name de RK kerk t.o.v. de Vrijmetselarij; wat was de ware reden van haar afwijzende houding en hoe is langzamerhand de toenadering gegroeid. In Duitsland werden in de 19e eeuw joden vanwege hun geloof uit de loge geweerd. Omdat in de Maastrichtse loge 'La Persévérance' veel Duitse kandidaten werden ingewijd, wordt hier een hoofdstuk aan gewijd.

Het uiteenlopende mozaïek van deze verschillende geschiedenissen met als gemeenschappelijk raakpunt de Vrijmetselarij, biedt een levendig beeld van de burgerlijke en adellijke samenleving vooral van de 18e eeuw. In het boek wordt tevens inzicht gegeven in de ontwikkeling en de actuele stand van zaken van de verschillende vrijmetselaarsorganisaties zoals die na 300 jaren tegenwerking en verdachtmaking nog steeds bestaat. Vrijmetselarij in Maastricht is een onmisbaar boek voor iedereen met interesse in het fenomeen dat Vrijmetselarij heet.

Uit de recensies: 
Historisch geïnteresseerden zullen door de verwevenheid van de geschiedenis van de loges met die van de stad en haar inwoners zeker veel aanknopingspunten vinden, vooral ook omdat de schrijver de ruimtelijke inrichting en sociale toestanden van Maastricht als klankbord heeft gebruikt. Het is nuttig dat ook de invloed, houding en betrokkenheid van joden en katholieken beschreven wordt.
De Maasgouw, nr. 125

Het boek is fraai geïllustreerd door broeder Paul Mellaart en een boeiende studie geworden op een kruispunt van een zich vernieuwende geschiedschrijving van onze Orde.
Ken U Zelve, 60 nr. 1