Tot lof van God

Monument van wereldliteratuur opnieuw vertaald

Tot Lof van God – het Boek der Psalmen

Zojuist is bij Uitgeverij Ipenburg in Elburg een nieuwe vertaling van de Psalmen verschenen door Frans Croese. Tot Lof van God – het Boek der Psalmen is het eindproduct van bijna veertig jaar studie en arbeid. Volgens de uitgever komt het niet vaak voor dat er een nieuwe Psalmvertaling uitkomt. Ipenburg: “Deze nieuwe vertaling is een zelfstandige, onafhankelijke vertaling, direct uit het oorspronkelijke Hebreeuws.” 

Het boek Psalmen uit de Bijbel is niet alleen een monument in de wereldliteratuur, het is vooral een heilig boek in de Joodse en christelijke godsdienst. De van oorsprong religieuze gedichten leiden de lezer naar velerlei menselijke emoties, van het diepste verdriet tot de grootste uitbundigheid. Men treft er alles wat er maar kan spelen in de verhouding tussen de gelovige mens en God.

Empathisch vertaald
De vertaler heeft zich ten doel gesteld enerzijds heel nauwkeurig te vertalen, maar tegelijkertijd de poëtische eigenschappen in de Nederlandse tekst zoveel mogelijk te handhaven. De vertaler wilde zich verplaatsen in de positie van de dichter door zich af te vragen hoe dat destijds misschien in het Nederlands zou klinken. Croese noemt dit de empathische methode. De tekst spreekt daardoor direct tot het hart en is zeer geschikt om hardop te lezen en om voor te lezen. 

Bijzonder aan deze uitgave is de weergave van Psalmen in de acrostichonvorm, waarbij oplopende verzen met een specifieke letter moeten beginnen. De vertaler Frans Croese: ”Deze dichtvorm is heel nauwkeurig in het Nederlands overgezet en in deze weergave een novum op het gebied van Bijbelvertaling.” Bij veel Psalmen is het interessant om uit eigen waarneming te begrijpen waarvoor en waarom deze dichtvorm werd toegepast. Heel bijzonder is daarbij Psalm 119, de langste Psalm bestaande uit 22 coupletten van ieder 8 verzen; per couplet beginnen alle 8 verzen met dezelfde beginletter. De weergave van het acrostichon is gerealiseerd zonder de betekenis van de tekst aan te tasten; de inhoud spreekt zelfs des te meer. 

De Godsnaam 
De Godsnaam wordt op dezelfde eerbiedige en vrijmoedige wijze gebruikt als men gewend was in de tijd van het ontstaan van de Psalmen, dus in ieder geval geen titel maar de Naam. In een uitgebreide verantwoording geeft de vertaler een aantal argumenten uit de Psalmen (aanwijzingen uit de taal van de Psalmen zelf), die erop lijken te duiden dat de Godsnaam oorspronkelijk niet uit twee, maar uit drie lettergrepen heeft bestaan. Op grond daarvan is gekozen voor de bekende weergave ‘Jehovah’.

Fraai verzorgd
Drukker Dries Huisman van grafisch bedrijf Bokhorst in Nunspeet zegt het een eer te hebben gevonden deze Bijbelvertaling te mogen drukken. “De uitgave is buitengewoon fraai vormgegeven en verzorgd. Iedere Psalm begint op een nieuwe bladzijde; witregels zijn toegepast om gedachteovergangen aan te geven. De Psalmen zijn daardoor toegankelijk en zeer overzichtelijk. Het boek is gebonden met een fraai vormgegeven linnen band, compleet met leeslint. In het tijdperk van de paperback is zo’n uitgave een zeldzaamheid geworden,” aldus de graficus.

Tijdens de afronding van het vertaalproject is Frans Croese begonnen met een gelijknamige website, www.totlofvangod.nl, waarin hij een verantwoording heeft opgenomen en ingaat op vragen over de Psalmen.

Tot Lof van God – het Boek der Psalmen, vertaling Frans Croese, Uitg. Ipenburg, 288 pagina’s, 24,50 euro.