Postje Klarendal

Postje Klarendal
Een Arnhemse medische post in oorlogstijd

Postje Klarendal was een EHBO-post in de Arnhemse wijk Klarendal, waar vrijwilligers zich bekommerden om slachtoffers tijdens de Slag om Arnhem in september 1944. De hulpverleners kwamen zelfs met hun brancard op de roemruchte Rijnbrug tijdens de gevechten. Toen Arnhem moest evacueren bleef de groep bij elkaar. In Kamp 't Schut, een voormalig werkkamp voor Joodse mannen tussen Ede en Veenendaal, zetten zij hun werk voort. Ze verleenden eerste hulp aan evacués en boerengezinnen in de omgeving. Drie van hen hielden al die tijd een dagboek bij. Voor het eerst zijn nu deze dagboeken, aangevuld met foto's, brieven en interviews, uitgegeven.

De dagboekschrijvers waren gewone mensen. Samensteller Hans Feijten liet hun teksten, met schrijffouten en al, zoveel mogelijk intact. Het resultaat is een ontroerend en meeslepend ooggetuigenverslag van die laatste oorlogswinter. We beleven de slag om Arnhem, de evacuatie van een groep bejaarden met paard en wagen via Velp en de Veluwe, de voortdurende dreiging van overkomende V1's. Twee mannen van de hulppost worden opgepakt om voor de Duitsers graafwerk te verrichten, maar weten na zes weken de benen te nemen, evenals enkele mede-gevangenen én bewakers die de bui van de capitulatie al zien hangen. We maken de bevrijding van Ede mee terwijl er bij Veenendaal nog hevig geschoten wordt. De groep moet Kamp 't Schut verlaten en wordt met andere evacués ondergebracht in een kazerne in Ede. Daar zijn ze getuige van de ruwe behandeling van gevangen collaborateurs. En eindelijk komt de terugkeer in het verwoeste en geplunderde Arnhem. Al die tijd bloeien er in de groep twee liefdesrelaties; na de oorlog treden beide stellen in het huwelijk.

Het boek is verlucht met vele foto's maar ook met tekeningen gemaakt door Thijs Starink, één van de dagboekschrijvers. Bijzonder zijn ook de tekeningen die de Joodse Werner Löwenhardt in 1942 van Kamp 't Schut maakte, toen hij daar geïnterneerd zat alvorens naar Westerbork gevoerd te worden (gepubliceerd in Ik houd niet van reizen in oorlogstijd).

De dagboekschrijvers houden zich onder meer staande door hun geloof. Ze proberen elke zondag een kerkdienst mee te maken, al dan niet geïmproviseerd, en noteren de gebruikte bijbelteksten. Deze heeft de samensteller in voetnoten weergegeven, voor wie wil weten wat een predikant in oorlogstijd zoal uitkoos.

De samensteller heeft de dagboeknotities per datum gegroepeerd, zodat eenzelfde gebeurtenis door verschillende ogen gezien wordt. Verder bevat het boek een korte inleiding over de Slag om Arnhem, autobiografische herinneringen van een vierde groepslid, interviews en krantenberichten van na de oorlog en beknopte biografieën. Ook locaties worden toegelicht, evenals enkele begrippen die zo lang na dato niet meer gemeengoed zijn.