Hendrik Antoon Lorentz, natuurkundige (1853-1928)

Hij won de Nobelprijs, was lid van de Royal Society en legde de basis voor de relativiteitstheorie van Einstein: Hendrik Antoon Lorentz was een van de grootste wis- en natuurkundigen die Nederland ooit heeft gekend. Toen hij in 1928 overleed, werden de telegraafdienst drie minuten stilgelegd. Er moest extra treinverkeer worden ingezet om alle belangstellenden op tijd op de begraafplaats te krijgen. Prins Hendrik kwam persoonlijk de weduwe condoleren.

Lorentz was een icoon. Einstein noemde hem 'een levend kunstwerk', een genie. In zijn tijd ging de natuurkunde op fundamenteel andere wijze naar het universum kijken, en Lorentz leverde daar op alle terreinen cruciale bijdragen aan. Hij stond daarnaast bekend als een wijs en goed mens, een bruggenbouwer, wegbereider en groot leermeester.

Vijfentwintig jaar lang verdiepte biograaf Anne J. Kox zich in zijn leven en werk. Hij slaagde erin om achter de façade van bewondering een mens te ontdekken. Helder en genuanceerd beschrijft Kox Lorentz' gedrevenheid, het belang van zijn natuurkundige denkbeelden, zijn internationale acties vlak na de Eerste Wereldoorlog, zijn vriendschap met Albert Einstein, zijn werk in Teylers Museum, zijn bijdrage aan de bouw van de Afsluitdijk en zijn onvermoeibare trouw aan een grote groep wetenschappers, nationaal en internationaal.

Deze biografie is een belangrijk boek over een groot man, die de internationale wetenschap diepgaand heeft beïnvloed en daarnaast een grote maatschappelijke rol heeft gespeeld in Nederland.

Anne J. Kox (1948) is emeritus hoogleraar Geschiedenis van de Natuurkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is Senior Editor van de Collected Papers of Albert Einstein en bezorgde een tweedelige editie van Lorentz' wetenschappelijke correspondentie.