Sekse

De Nederlandse taal kent van oudsher een aantal woorden waarin de verschillen in lichaam, macht en status tussen vrouwen en mannen worden uitgedrukt: het allesomvattende ‘sekse’, het meer specifieke ‘geslacht’ en het ouderwetse ‘kunne’, woorden die meer en meer worden vervangen door het Engelse ‘gender’. Gender staat voor het inzicht dat sekse en geslacht niet vanzelfsprekend zijn af te lezen aan mensenlichamen van meerderlei kunne, maar een eeuwenlange geschiedenis kennen van denken en doen. Die geschiedenis wordt in deze bundel verkend, door een team van auteurs afkomstig uit wetenschapsgebieden als kunstgeschiedenis, historische letterkunde, politieke geschiedenis, wetenschapsstudies en genderstudies. Deze begripsgeschiedenis reikt van het snijtafelonderzoek van zeventiende-eeuwse anatomen tot de fotografische virtualiteit van een eenentwintigste-eeuwse beeldend kunstenaar, en bestrijkt daarmee een periode waarin de betekenis van sekse steeds opnieuw wordt gedefinieerd, bewaakt en betwist. Zo toont sekse zich als een historische, veranderlijke categorie.

Inhoud: Woord vooraf   MYRIAM EVERARD/ULLA JANSZ, Een geschiedenis van het begrip Sekse. Ter inleiding   ERIC JORINK, De geest heeft geen sekse, maar het lichaam? Descartes en het onderzoek van zeventiende-eeuwse Nederlandse anatomen naar de fysieke verschillen tussen man en vrouw   ANGELA VANHAELEN, ‘Jan moet zitten spinnen, wiegen, want Griet heeft hem overmant’. Seksestrijd in de Jan de Wasserprenten   THEO VAN DER MEER, ‘Der vrouwen sex gelyk’. Sekse en sodomie in de vroegmoderne Republiek   WILLEKE LOS, Natuur of opvoeding? Sekse in achttiende-eeuwse pedagogische geschriften   EVELINE KOOLHAAS-GROSFELD, In kracht en kloekheid gelijk. Sekse in de Natuurlijke historie van Holland van Johannes le Francq van Berkhey   ELLEN KROL, Onbehagen bij de vrouw. Nederlandse reacties op Duitse ‘geslachtskarakters’, 1800-1840   STEFAN DUDINK, ‘Voor haardsteden en altaren’. Mannelijkheid en de Nederlandse natie in de vroege negentiende eeuw   ULLA JANSZ, De zeden en de natuur. Het belang van Multutuli’s opvattingen over sekse voor de vrouwenbeweging   MYRIAM EVERARD, 'Mensch-boven'de'seksen'. Het radicale denken over sekse in de eerste feministische golf   ERICA VAN BOVEN, De kwaal der eeuw. Sekse en het cultuurdebat in het interbellum   ANNEMIEKE VAN DRENTH, Van zielenroerselen tot sekseverschillen. De vrouw als katalysator in het denken over de psyche in Nederland, 1900-1960   RISK HAZEKAMP, Gender Works   LOUIS VAN DEN HENGEL, Transposities. Risk Hazekamp en de kunst van gender   MIEKE AERTS/GEERTJE MAK/MARJAN SCHWEGMAN/IRIS VAN DER TUIN, Sekse als vraagstuk. Een rondetafelgesprek over vrouwenstudies en genderstudies   Over de auteurs   Namenregister